Page 221 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม-การดูสภาพจิต
P. 221
สภาพจิตหมายถึงอะไร
ณ ศูนย์วิปัสสนายุวพุทธฯ เขมรังสี (ศูนย์ ๔) จ.พระนครศรีอยุธยา วันที่ ๑๗ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๓
สาธุ ๆ นั่งตามสบายนะ สภาพจิตหมายถึงอะไร น่ังอยู่นี่ จิตใจรู้สึกอย่างไร สภาพจิตใจเป็นอย่างไร วุ่นวาย สงบ มีความสุข เฉย ๆ เบา ๆ ว่าง ๆ รู้สึกแบบไหน มีไหม...รู้สึก นี่คือตัวสภาพจิต ลักษณะของ สภาพจิต คือจิต จริง ๆ แล้ว คือจิตที่กาลังเป็นอยู่ ณ ปัจจุบัน ที่เป็นอยู่ปัจจุบัน ทุกขณะ
เหมอื นกบั บางครงั้ เรารสู้ กึ เหมอื นไมม่ อี ะไรเลย แลว้ สภาพจติ ขณะทไี่ มม่ อี ะไรเลย รสู้ กึ อยา่ งไร รสู้ กึ ว่าง ๆ ว่าง ๆ นั่นแหละ ความรู้สึกว่าว่าง ๆ นั่นแหละ ความรู้สึกท่ีว่าง ๆ นี่นะ เป็นจิตเราหรือเปล่า ถ้ารู้สึก ว่าง ๆ ความรู้สึกที่ว่าง ๆ ก็คือจิตที่ว่าง ๆ เขาเรียกว่าสภาพจิต แต่ทีน้ีการที่เราสังเกตสภาพจิต การที่เรา ปฏบิ ตั ธิ รรม ผลทต่ี ามมากค็ อื สภาพจติ อาการทปี่ รากฏขนึ้ สภาพจติ อาศยั การกา หนดรู้ สภาพจติ ทเี่ ปลย่ี นไป บางครั้งเกิดจากการยกจิต เลยทาจิตให้ว่าง ให้กว้างเลยก็เป็นการยกจิต พอยกจิตขึ้นสู่ความว่าง จิตท่ีว่าง ท่ีกว้าง กว้างขึ้นแล้วรู้สึก...รู้สึกสบาย รู้สึกเบา ๆ อันนั้นก็คือ ลักษณะของสภาพจิตอย่างหน่ึง
เพราะฉะน้ัน ลักษณะของสภาพจิต คือจิตที่กาลังเป็นอยู่ บางคนมีผัสสะข้ึนมา มีผัสสะบางขณะ พอมีผัสสะเข้ามากระทบทางตา ทางหู ทางกาย หรือทางใจ แล้วจิตใจรู้สึกไม่สบาย อาจารย์ใช้คาว่าไม่ สบายนะ จริง ๆ ก็เป็นคาพูดที่กว้างนิดหนึ่ง กระทบแล้วรู้สึกขุ่น รู้สึกอึดอัด รู้สึกขัดเคือง รู้สึกมัว ๆ สลัว ขนึ้ มา รสู้ กึ หอ่ เหยี่ วขนึ้ มา จติ ใจรสู้ กึ หอ่ เหยี่ ว นนั่ คอื สภาพจติ อยา่ งหนงึ่ นน่ั กค็ อื ลกั ษณะของสภาพจติ อยา่ ง หนึ่ง สภาพจิตที่เกิดขึ้นนั้น เกิดจากอะไร นี่ก็คือเกิดจากผัสสะต่าง ๆ ที่เกิดข้ึนทางตา หู ตา จมูก ล้ิน กาย ใจ อันน้ีพูดโดย ถ้าเป็นบัญญัติ
ถา้ เปน็ สภาพบญั ญตั กิ ค็ อื การอารมณท์ เ่ี ขา้ มากระทบ ทางตา หู จมกู ลนิ้ กาย ใจ รปู เสยี ง กลน่ิ รส เข้ามากระทบทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ทาให้จิตใจรู้สึก มีความยินดี มีความสุข มีความเบิกบาน มีความ ผอ่ งใส มคี วามหดหู่ มคี วามขนุ่ มวั หรอื มคี วามทกุ ขข์ นึ้ มา อนั นน้ั กค็ อื ลกั ษณะของสภาพจติ แตส่ ภาพจติ นนั้ เกิดขึ้นด้วยเหตุปัจจัยอะไร เหตุอะไรทาให้เป็นแบบนั้น อันนั้นอย่างหนึ่ง ซ่ึงเราสามารถรู้ได้ เป็นเร่ืองปกติ ธรรมดา ถึงแม้ว่าไม่ปฏิบัติธรรม เหมือนไม่เคยสนใจปฏิบัติธรรม ไม่ต้องมาแยกรูปนามเลย ก็ยังรู้สึกได้
741
