Page 223 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม-การดูสภาพจิต
P. 223
743
รู้สึกทุกข์ รู้สึกไม่สบายใจ นั่นคือลักษณะของสภาพจิตที่เป็นทุกข์ แล้วดีไหม...จิตที่เป็นทุกข์ อันนี้ คืออย่างหนึ่ง แต่ทุกข์นี้ กับเรื่องที่ทาให้ทุกข์ ลองสังเกตดู ความคิดหรือเรื่องที่กระทบที่ทาให้ทุกข์ ความ รู้สึกทุกข์ หรือจิตที่ทุกข์กับเรื่องที่ทาให้ทุกข์ เขาเป็นส่วนเดียวกันหรือเปล่า อันนี้เป็นสิ่งหนึ่ง ที่เราผู้ปฏิบัติ พึงจะสังเกตดู ทาไม ถ้าเราไม่พิจารณาแบบนี้ บางทีก็คิดว่าเรื่องที่ทาให้ทุกข์กับความทุกข์ เป็นตัวเดียวกัน เป็นส่วนเดียวกัน เพราะมีเรื่องนั้นขึ้นมาเมื่อไหร่ ก็ทุกข์เมื่อนั้น จริง ๆ แล้ว ก็เป็นปัจจัยแก่กันและกัน เป็น ปัจจัยซึ่งกันและกัน
เพราะฉะนั้น เมื่อจิตเปลี่ยนเป็นความสงบ ปฏิบัติแล้วจิตสงบขึ้น สติดีขึ้น จิตกว้างขึ้น จิตสว่างขึ้น ลองคิดถึงเรื่องนั้นใหม่ ให้จิตที่สงบแล้ว จิตที่สงบแล้ว จิตที่ว่างแล้ว จิตที่กว้างนี่นะ คิดถึงเรื่องนั้น ให้กว้าง กว่าเรื่องที่กาลังคิดอยู่ ลองดูว่า ความทุกข์ยังเกิดอยู่ไหม เรื่องนั้นยังทาให้ความทุกข์เกิดอยู่ไหม อันนี้คือ อย่างหนึ่ง
การที่ดูสภาพจิต การที่เราปฏิบัติธรรม การฝึกจิต จนจิตดีขึ้นแล้วนี่แหละ จิตที่ดีแล้วทาหน้าที่ รับรู้อารมณ์ แต่ถ้าเราไม่สังเกต เราก็จะรู้สึกว่า เวลาจิตมันดี แน่นอนว่า เวลาจิตมีความตั้งมั่น มีความ ผอ่งใสอะไรกเ็ขา้มาไมไ่ด้นนั้แนน่อนนคี่อืธรรมชาตินนั่คอืปกตขิองจติถา้จติดีสตดิีอารมณเ์หลา่นนั้กไ็ม่ เกิดขึ้น หรือความทุกข์ไม่เกิดขึ้น ไม่ใช่อารมณ์เหล่านั้นไม่เกิดขึ้น ความทุกข์ไม่เกิดขึ้น
และถ้าสังเกตอีก ที่ความทุกข์ไม่เกิดขึ้น สภาพจิตที่ดี ที่ความทุกข์ไม่เกิดขึ้น สภาพจิตที่ดี ยังมี ความเป็นเราเหมือนเดิม หรือไม่มี เพราะจิตที่ดีแล้วนี่นะ ที่สังเกตตรงนี้เพราะอะไร การสารวจจิตที่ดีแล้ว อะไรที่หายไป อะไรที่หายไปจึงทาให้ความทุกข์ไม่เกิดขึ้น ทั้ง ๆ ที่รับรู้อารมณ์เหมือนเดิม รับรู้อารมณ์ที่ไม่ ดีเหมือนเดิม แต่ความทุกข์ไม่เท่าเดิม ตรงนี้แหละ คือสภาพจิตที่ดีแล้ว
การที่รู้สภาพจิตตรงนี้ จากนั้น พอจิตที่ดีแบบนี้ ทาอย่างไรถึงจะเอาจิตที่ดีแล้ว มาทาหน้าที่รับรู้ อารมณ์ได้ ใช้งานเขาบ่อย ๆ ได้ไหม นั่นคือเป็นสิ่งที่ควรทา ฝึกจิตให้ดีขึ้นแล้ว ก็เอามาใช้งานต่อ ถ้าใช้งาน ต่อได้จะดี จะใช้งานต่อ จิตที่ดีแล้วมารับรู้อารมณ์ ทีนี้พอคาว่าจิตที่ดีนี่นะจะกว้าง ก็ยังกว้างอยู่ แต่สาหรับ ตัวเรา เราต้องรู้สภาพจิตเรา สภาพจิตของเรา ที่ดีของเรานั้นเป็นอย่างไร ในระดับในขั้นตอนของผู้ปฏิบัติ เอง ขณะนี้จิตที่ดีที่สุดของเรา ก็คือความสงบ
บางคนจิตที่ดีที่สุดขณะนี้ คือความผ่องใส บางคนเป็นจิตที่ดีที่สุด คือความละเอียดอ่อน จิตที่ดี ที่สุด คือความตั้งมั่นและกว้าง นั่นคือลักษณะของสภาพจิตของแต่ละคนที่ต่างไป เพราะฉะนั้นถามว่า เรา จะใชจ้ ติ แบบไหนดที สี่ ดุ ใชจ้ ติ ทดี่ ที สี่ ดุ ณ ขณะนขี้ องเราเอง ถา้ ดที สี่ ดุ สา หรบั ทกุ คนทวั่ ไป กค็ งเปน็ จติ ทไี่ มม่ ี กิเลส แต่ในขณะเดียวกัน ในเมื่อสติเรา กาลังของสติสมาธิเราขนาดนี้ เราก็ใช้จิตที่ดีที่สุด ณ ขณะนี้ในการ รับรู้อารมณ์ เพื่ออะไร เพื่อความไม่ทุกข์ เพื่ออะไร เพื่อความไม่ทุกข์ เพราะเราปฏิบัติ เพื่อความไม่ทุกข์
แล้วทาเพื่ออะไรอีก ก็เพื่อความไม่ทุกข์ง่าย ๆ ใช้แล้วไม่ทุกข์ เห็นอาการ เห็นอารมณ์ที่เกิดขึ้น เข้า มากระทบทางตา หู จมกู ลนิ้ กาย ใจ แลว้ ไมท่ กุ ขก์ บั อารมณเ์ หลา่ นนั้ แตถ่ า้ สงั เกตดอู กี ที สงั เกตดดู ี ๆ ขณะ
