Page 224 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม-การดูสภาพจิต
P. 224
744
ที่จิตมีความสงบ แล้วไม่ทุกข์กับอารมณ์ที่เกิดขึ้น ที่เราใช้คาว่าอารมณ์ที่เข้ามากระทบ ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ลองสังเกตดี ๆ ว่าอารมณ์นั้น ยังเข้ามาทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ อยู่หรือเปล่า
หรือว่าอารมณ์เหล่านั้น ที่เห็นด้วยตา ภาพที่เห็นด้วยตานั้น เข้ามากระทบที่ใจ หรือหยุดอยู่ตรงที่ เขาเป็น หมายถึงมองอะไรก็เห็นเขาหยุดอยู่ตรงนั้น ไม่ได้วิ่งเข้ามาหาที่ใจ เข้ามาที่ตา แต่ว่าตาไปเห็นภาพ นั้นตั้งอยู่ในที่ว่าง ๆ ตั้งอยู่ข้างนอก ตั้งอยู่ไกล ๆ อันนี้อย่างหนึ่งนะ อันนี้ ก็เป็นจุดที่เราพึงสังเกตอีกอย่าง หนึ่ง เพราะอะไร บางขณะ สังเกตไหมว่า บางขณะนี่นะที่สติเราอ่อน สภาพจิตไม่ดี มองภาพที่อยู่ข้างหน้าที่ ไกล ๆ แต่เข้ามาถึงใจ เข้ามาในใจ ปรากฏที่ใจของเรา
โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ อารมณท์ ไี่ มพ่ งึ ปรารถนา ทคี่ ดิ วา่ เปน็ อารมณท์ ไี่ มด่ ี พอเหน็ ปบุ๊ วบึ เขา้ มาทใี่ จเลย คือปรากฏเข้ามาในใจ กระทบจิตใจทันที แต่เวลาจิตที่ดี จิตที่มีความสงบ สติดี จิตที่ดีมีความสงบ มีความ ตั้งมั่น อารมณ์เหล่านั้นทาไมไม่เข้ามาถึงใจ หรือทาไมเข้าไม่ถึงใจ นี่คือเป็นสิ่งที่เกิดขึ้น แล้วการพิจารณา สภาวธรรม คิดพิจารณาถึงเหตุปัจจัย ถึงเหตุปัจจัยของอารมณ์ที่เกิดขึ้นว่าเป็นอย่างไร
การดูสภาพจิตตรงนี้ การที่เราดูสภาพจิตไปเรื่อย ๆ อีกจุดหนึ่งก็คือว่า สภาพจิตที่ดีแล้ว อย่างเช่น ถ้าพูดถึงในอิริยาบถย่อย ๆ ถ้าเราหมั่นสังเกตจิตของเรา สภาพจิตเราหรือความรู้สึก จิตที่มีความสงบ ที่ รู้สึกว่าง ที่รู้สึกเบา ที่รู้สึกสงบอันนี้นะ นี่คือสภาพจิตอย่างหนึ่ง แล้วเห็นว่าสภาพจิตที่สงบ ที่เบา กว้าง กว้างกว่าตัว มีขอบเขตหรือไม่ นั่นอีกเรื่องหนึ่งนะ อาจารย์ไม่ได้บอกกาหนดขอบเขต แต่ที่เห็นชัดก็คือ กว้างกว่าตัว กว้างกว่าตัว กว้างกว่าตัวเอง
เพราะฉะนั้นเวลาเคลื่อนไหวต่าง ๆ นี่นะ เวลาขยับ เวลาเคลื่อนไหวต่าง ๆ บางครั้งโยคีจะรู้สึกว่า พอจิตมันว่าง มันกว้างกว่าตัวปุ๊บ รู้สึกสบาย รู้สึกเบา เวลาจะขยับเคลื่อนไหวแล้วรู้สึกทันที มันแว็บ ๆ ๆ โดยที่ไม่ต้องไปวิ่งตามอารมณ์ ไม่ต้องวิ่งตามอาการ แล้วถ้าสังเกตดี ๆ ก็คือว่า จิตที่ว่าง จิตที่กว้าง จิตที่ เบา ลองสังเกตว่า จิตดวงนี้ ทาหน้าที่รับรู้อารมณ์ด้วยหรือเปล่า คือถ้าใช้จิตที่ว่าง ที่เบา กว้าง ให้จิตดวงนี้ ทาหน้าที่รับรู้อารมณ์ไปโดยปริยาย
แลว้ สงั เกตอาการทปี่ รากฏ ปรากฏขนึ้ มาในทวี่ า่ ง ๆ นนี่ ะ สงั เกต...ยงิ่ เหน็ เขาเกดิ ในทวี่ า่ ง ๆ อารมณ์ ต่าง ๆ ปรากฏในที่ว่าง ๆ มากเท่าไหร่ สภาพจิตจากที่เบาว่าง ๆ อยู่นี่นะเปลี่ยนไปอย่างไร นี่คือการดูสภาพ จิต จากที่เบา ๆ ว่าง ๆ เรื่อย ๆ สบาย ๆ พอยิ่งสังเกตอาการ รู้ทันอาการอารมณ์ต่าง ๆ มากขึ้น ความเบา นี้ยังเหมือนเดิม หรือเปลี่ยนไป อันนี้สังเกตนะ ยังเหมือนเดิมหรือเปลี่ยนไป หรือมีความใสขึ้น มีความตื่น ตัวมากขึ้นอีก มีความตั้งมั่นมากขึ้นอีก นั่นคือลักษณะของสภาพจิตที่พึงสังเกต ที่เราสามารถรู้สึกได้ทันที รู้สึกได้ทันที ไม่ต้องไปหา
ทนี สี้ ภาพจติ อกี อยา่ งหนงึ่ เวลาปฏบิ ตั ิ เวลาเราปฏบิ ตั ธิ รรม พออาการเกดิ ดบั ของอารมณต์ า่ ง ๆ หายไป อาการเกดิ ดบั ของเวทนาหายไป หมดไปแตล่ ะครงั้ พอหมดไปแลว้ นนี่ ะ มาดสู ภาพจติ วา่ เปน็ อยา่ งไร ตอนทมี่ ี เวทนาปรากฏขึ้นมา สภาพจิตเป็นอย่างไร สภาพจิตมีเวทนามีความปวดขึ้นมา เวทนาเกิดขึ้นสภาพจิตมี
