Page 6 - อ่านฟรี E-Book วารสาร สพป.สมุทรปราการ เขต 1 ปีที่ 14 ฉบับที่ 153 ประจำเดือนมิถุนายน 2562

STEM Educationเพื่อการพัฒนาเด็กปฐมวัย

สะเต็มศึกษา (STEM Education) เป็นแนวทำงกำรจัดกำรเรียนรู้ให้ผู้เรียนสำมำรถบูรณำกำร
ควำมรู้ทำงวิทยำศำสตร์ (Science) เทคโนโลยี (Technology) กระบวนกำรออกแบบเชิงวิศวกรรม
(Engineering) และคณิตศำสตร์ (Mathematics) ไปใช้ในกำรเชื่อมโยงและแก้ปัญหำในชีวิตจริง รวมทั้ง
พัฒนำกระบวนกำรหรือผลผลิตใหม่ ควบคู่ไปกับกำรพัฒนำทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 มุ่งให้ผู้เรียนเชื่อมโยง
ประสบกำรณ์ ควำมรู้ และเรื่องรำวต่ำงๆ ที่มีควำมสัมพันธ์กันมำต่อยอดให้เกิดประโยชน์จริง ผ่ำนกิจกรรมหรือ
โครงงำนที่มุ่งแก้ไขปัญหำที่พบเห็นในชีวิตจริง เพื่อสร้ำงเสริมประสบกำรณ์ ทักษะชีวิต ควำมคิดสร้ำงสรรค์ นำงฐิติญำรัตน์ มีไมตรีจิตต์
น�ำไปสู่กำรสร้ำงนวัตกรรมใหม่
ส�ำหรับเด็กปฐมวัยนั้น กำรจัดประสบกำรณ์กำรเรียนรู้แบบสะเต็มศึกษำนับว่ำเป็นสิ่งใหม่ส�ำหรับ ศึกษำนิเทศก์ช�ำนำญกำรพิเศษ
ประเทศไทย จำกกำรศึกษำพบว่ำ สะเต็มศึกษำสำมำรถจัดกำรเรียนรู้ได้ตั้งแต่ระดับปฐมวัยจนถึงระดับ สพป.สมุทรปรำกำร เขต 1
อุดมศึกษำ โดยพบว่ำกำรน�ำเอำสะเต็มศึกษำไปจัดกำรเรียนรู้ในระดับปฐมวัยจะมีควำมเหมำะสม สอดคล้องมำกกว่ำกำรจัดสอนในระดับ
กำรศึกษำอื่นๆ เนื่องจำกธรรมชำติของกำรจัดกำรเรียนรู้ในระดับปฐมวัยเป็นแบบบูรณำกำร โดยจัดในรูปแบบของหน่วย หรือโครงงานที่
มุ่งแก้ปัญหาที่พบในชีวิตจริง เพื่อเสริมสร้างประสบการณ์ทักษะชีวิต และความคิดสร้างสรรค์น�าไปสู่นวัตกรรมก็ได้ ลักษณะการบูรณาการนั้น
เป็นการรวมเนื้อหาของแต่ละสาระ หรือทักษะในการเรียนรู้ให้เชื่อมโยงสัมพันธ์เป็นสิ่งเดียวกันโดยหลอมรวมในหน่วยหรือหัวเรื่องเดียวกัน มี
กิจกรรมที่หลากหลายที่ส่งเสริมให้เด็กได้พัฒนาในความรู้และทักษะต่างๆ ได้ทั้ง 4 สาระเข้าด้วยกัน โดยในกำรจัดประสบกำรณ์กำรเรียนรู้
แบบสะเต็มศึกษำในระดับปฐมวัยจะมีรำยละเอียดแต่ละสำระดังนี้ คือ 1.วิทยำศำสตร์ (Science) เป็นสำระที่ศึกษำท�ำควำมเข้ำใจเกี่ยวกับ
ธรรมชำติรอบตัว โดยปกติเด็กปฐมวัยมักจะมีควำมช่ำงสงสัย มีค�ำถำมตลอดเวลำอยู่แล้ว แต่ส�ำหรับเด็กปฐมวัย เรำไม่ได้เน้นว่ำเด็กต้องรู้สิ่งรอบ
ตัวทุกชนิด ควำมรู้ไม่ใช่สิ่งที่เรำต้องกำร แต่สิ่งที่ต้องกำร คือ กระบวนกำรทำงวิทยำศำสตร์ นั่นคือทักษะกำรสังเกต ส�ำรวจ ทดลอง คำดคะเน
ตั้งสมมติฐำน กำรค้นพบ กำรสืบค้น เป็นต้น ซึ่งมีส่วนในกำรช่วยพัฒนำให้เด็กมีทักษะกำรคิดและแก้ปัญหำอย่ำงเป็นระบบ คิดอย่ำงเป็นเหตุเป็นผล
คิดสร้ำงสรรค์ คิดวิเครำะห์ สังเครำะห์ มีทักษะที่ส�ำคัญในกำรสืบค้นข้อมูลควำมรู้ สำมำรถตัดสินใจโดยใช้ข้อมูลที่หลำกหลำยและตรวจสอบได้
2.เทคโนโลยี (Technology) เป็นทักษะกำรใช้เครื่องมือต่ำงๆ กำรสร้ำง กำรคิด ซึ่งกำรให้เด็กปฐมวัยได้ตัด ติด ต่อกระดำษให้เป็นรูปทรงที่ต้องกำร
และเกิดขึ้นได้ล้วนเป็นเทคโนโลยีในกำรสร้ำงสรรค์ โดยเด็กจะได้พัฒนำทักษะกำรคิดแก้ปัญหำ ทักษะกระบวนกำรทำงวิทยำศำสตร์ คิดวิเครำะห์
คิดสร้ำงสรรค์ คิดอย่ำงเป็นเหตุเป็นผล นอกจำกนี้ยังเป็นกำรพัฒนำนิสัยควำมรอบคอบ ควำมเพียร ไม่ย่อท้อต่อควำมล้มเหลวหรือควำมผิดพลำด
ที่อำจจะเกิดขึ้นในขณะท�ำกิจกรรม 3.กระบวนกำรออกแบบเชิงวิศวกรรม (Engineering) เป็นกำรวำงแผนเพื่อแก้ปัญหำ กำรใช้อุปกรณ์ต่ำงๆ
ที่มีมำประยุกต์ เช่น ไม้บล็อก เศษวัสดุเหลือใช้ มำออกแบบ สร้ำงสรรค์ผลงำนภำยใต้เงื่อนไขที่ครูก�ำหนดขึ้น หรือสิ่งที่เด็กอยำกท�ำ โดยจะช่วย
ส่งเสริมให้ผู้เรียนได้พัฒนำควำมคิดสร้ำงสรรค์ กำรคิดแก้ปัญหำ กำรคิดเป็นเหตุเป็นผล กำรคิดเป็นระบบ และเป็นกำรฝึกนิสัยควำมเพียร ควำม
รอบคอบ 4.คณิตศำสตร์ (Mathematics) เป็นเรื่องเกี่ยวกับชั่ง ตวง วัด จ�ำนวน รูปร่ำง รูปทรง เรขำคณิต พีชคณิต กำรวิเครำะห์ข้อมูล
และควำมน่ำจะเป็น และทักษะกระบวนกำรทำงคณิตศำสตร์ ซึ่งจะช่วยส่งเสริมให้ผู้เรียนได้พัฒนำทักษะกำรคิดแก้ปัญหำ กำรคิดเป็นเหตุเป็นผล
ทักษะกำรคิดสร้ำงสรรค์ ทักษะกำรสื่อสำรและกำรน�ำเสนอให้ผู้อื่นเข้ำใจได้
กำรจัดประสบกำรณ์กำรเรียนรู้แบบสะเต็มศึกษำส�ำหรับเด็กปฐมวัยนั้นสำมำรถจัดในรูปแบบหน่วยหรือกำรสอนแบบโครงงำนก็ได้
สิ่งที่ครูผู้สอนต้องค�ำนึงคือ กำรจัดประสบกำรณ์ให้เด็กได้พัฒนำทักษะกระบวนกำรสืบเสำะหำควำมรู้ ซึ่งสถำบันส่งเสริมกำรสอนวิทยำศำสตร์
และเทคโนโลยี ได้เสนอว่ำกระบวนกำรสืบเสำะหำควำมรู้ในระดับ ปฐมวัยมี 4 ขั้น ดังนี้ 1.ขั้นการตั้งค�าถาม ในขั้นนี้ครูจะต้องกระตุ้นให้เด็กเกิด
ข้อค�ำถำม ข้อสงสัยกับสิ่งต่ำงๆ รอบตัว อย่ำงไรก็ตำมครูปฐมวัยอำจพบว่ำเป็นกำรยำกที่เด็กปฐมวัยไม่สำมำรถตั้งค�ำถำมหรือข้อสงสัยได้ ครูก็ต้อง
เป็นผู้กระตุ้นให้เด็กเกิดข้อค�ำถำม โดยชวนเด็ก สังเกต ส�ำรวจลักษณะของสิ่งต่ำงๆ เหล่ำนั้น ใช้ค�ำถำมหลำกหลำยในลักษณะปลำยเปิดเพื่อให้
เด็กคิดหำค�ำตอบ เมื่อตั้งค�ำถำมแล้วครูควรเว้นระยะเพื่อให้เด็กคิดหำวิธีกำรเพื่อให้ได้ค�ำตอบ 2.ขั้นการส�ารวจตรวจสอบเก็บรวบรวมข้อมูล
ในขั้นนี้ครูต้องกระตุ้นให้เด็กได้ใช้ทักษะกระบวนกำรทำงวิทยำศำสตร์ คณิตศำสตร์ในกำรสืบค้นข้อมูล ได้แก่ ทักษะกำรสังเกต ทักษะกำรส�ำรวจ
ทักษะกำรทดลอง ทักษะกำรวัด ทักษะกำรสื่อควำมหมำย กำรบันทึกผลกำรส�ำรวจตรวจสอบด้วยวิธีที่เหมำะสมกับวัย 3.การตอบค�าถาม
ที่ตั้งขึ้น โดยใช้ผลจำกกำรส�ำรวจตรวจสอบมำสร้ำงค�ำอธิบำยที่มีเหตุผล 4.การน�าเสนอผลการส�ารวจที่ตั้งขึ้น โดยใช้ผลจำกกำรส�ำรวจตรวจ
สอบที่เหมำะสมกับวัยและควำมสำมำรถของเด็ก โดยกำรน�ำเสนอผลกำรส�ำรวจในเด็กปฐมวัยท�ำได้โดยกำรพูดให้เพื่อนฟัง กำรวำดภำพ
กำรแสดงท่ำทำง กำรสร้ำงสรรค์งำนประดิษฐ์
กล่ำวโดยสรุป กำรจัดประสบกำรณ์กำรเรียนรู้แบบสะเต็มศึกษำในระดับกำรปฐมวัยจะช่วยส่งเสริมให้เด็กปฐมวัยได้พัฒนำด้ำนต่ำงๆ
ที่สอดคล้องกับทักษะที่จ�ำเป็นส�ำหรับกำรด�ำเนินชีวิตในศตวรรษที่ 21 ได้แก่ ทักษะกระบวนกำรคิดแก้ปัญหำ คิดสร้ำงสรรค์ ทักษะกำรสืบค้น
ข้อมูล เด็กได้ลงมือปฏิบัติจริง ได้ฝึกทักษะกำรท�ำงำนเป็นกลุ่ม ทั้งนี้จะส่งผลให้เด็กมีทักษะพื้นฐำนที่ส�ำคัญในกำรเรียนรู้ในระดับสูงขึ้น

รายการอ้างอิง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2561). ชุดกิจกรรมการเรียนรู้บูรณาการวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ และเทคโนโลยี ในระดับ
ปฐมวัย ตามแนวทางสะเต็มศึกษา. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ สกสค. ลาดพร้าว.
www.stemedthailand.org
- 6 - วารสาร สพป.สมุทรปราการ เขต 1