Page 30 - BNDIA ARUBA
P. 30
A30 LOCAL
Diamars 31 Juli 2018
SAM: ‘Enseñanza di calidad ta pone e mucha central’
corda fei cabes, pero ta sigui vaknan nobo, un forma di
cu nivelnan mas y mas com- duna les nobo y un modelo di
plica di siñamento cu ta: idioma den cua ta uza tur idi-
• No djis siña fei cabes oma cu e alumno ta bin den
pero: compronde. contacto cun’e. E alumno
• No djis compronde ta sigui ‘desaroya’ tur e idi-
pero: aplica den bo bida. omanan aki den scol pa asina
• No djis aplica, pero e alumno por logra hancra su
analisa kico ta bon y kico ta conocemento y yega na nivel-
malo. nan mas halto di siñamento.
• No djis analisa, pero E prome resultadonan di e
pensa mas leu: pakico parti- scol multilingual ta promet-
nan ta bon y partinan ta malo. edor. Den un investigacion
• No djis keda te ey, andando pa midi dominio di
pero uza e conocemento aki habilidadnan critico di siña a
pa crea solucionnan y for- compara e dominio di e ha-
manan di pensa nobo. bilidadnan na Papiamento
• Transforma y innova y na Hulandes y a compara
continuamente y keda siña alumnonan den e scolnan
cosnan nobo pa bida largo. multilingual cu alumnonan
Idioma no ta un meta riba su den scolnan cu ta uza Hulan-
mes, pero ta un herment. E des como idioma di instruc-
ORANJESTAD - Ya pa scol: si ta Papiamento of si ta scol y den klas. ta un herment cu nos como cion. Den e investigacion aki
hopi decada tin discusion- Hulandes. hende ta uza pa nos traspasa a midi dominio di:
nan ta tuma luga tocante E bunita di e scol multilin- mensahe y conocemento pa • E habilidad di por
calidad di nos enseñansa E dilema aki ta sali for di e gual ta cu desde un principio otro y mas herment nos tin, compronde un splicacion
na Aruba. Den tur e discu- punto di bista cu den scol lo a scoge pa un punto di bista mas diferente idioma nos oral,
sionnan aki un di e condi- mester uza un idioma so y den cua na scol no ta uza un conoce, mas nos por comu- • E habilidad di por
cionnan principal cu a cu consecuentemente nos lo idioma so, pero ta haci uzo nica cu diferente hende den compronde un texto skirbi
identifica pa por logra mester scoge cua idioma pa di mas cu un idioma. For di mundo. Mas nos por ‘cera • E habilidad di por
hisa e nivel y e resultado di uza den scol. e punto di bista aki no ta dis- conoci’ cu diferente forma haci pregunta
enseñansa ta un maneho cuti mas tocante si ta scoge di mira mundo y diferente • E habilidad di por
nobo di idioma. Na aña 2012 a cuminsa cu e Papiamento of Hulandes of tipo di conocemento cu e idi- splica cu propio palabra
Proyecto Scol Multilingual. Ingles, pero a scoge pa diseña omanan ta carga. A sali afo cu e alumnonan
Segun e Scol Arubano Mul- Manera e palabra, multilin- un scol den cua tin un luga, Awendia nos enseñansa ta den e scolnan multilingual y
tilingual (SAM), mayoria di e gual mes ta bisa: ‘multi’ ta un funcion y un rol pa tur e mas y mas dirigi riba un mun- den e scolnan tradicional ‘tur
discusionnan aki a enfoca riba mas cu un y lengua ta idioma. cuater idiomanan cu mas nos do den cua conocemento ta dos ta domina e habilidadnan
e escogencia di idioma di in- Pues un scol multilingual ta ta topa den nos comunidad na alcance di tur hende. Si- critico di siña significante-
struccion y a trata na contesta un scol cu ta uza y cu ta of- aki na Aruba, segun e comu- ñamento no ta tuma luga den mente miho na Papiamento
cua idioma lo mester uza den rece mas cu un idioma den nicado di SAM. klas so of cu e bukinan di scol cu na Hulandes’.
so. Awendia nos muchanan y
Den e scol multilingual e nos maestronan por haci uzo Pues aunke cu e alumno den
mucha ta siña Papiamento, di un arsenal grandisimo di e scol tradicional no a haya les
Hulandes, Ingles y Spaño, ‘medionan educativo’ cu ta di Papiamento y no a haya e
desde kleuter caba. Ade- na alcance di nos tur, 24 ora oportunidad di por sigui de-
mas di siña e idiomanan, e pa dia. P’esey nos muchanan saroya e idioma Papiamento
muchanan ta uza e cuater idi- mester di un set di habilidad na un manera sistematico na
omanan aki pa nan siñamen- diferente cu ta yuda nan pa su scol, asina mes e ta domina
to tambe di e otro materian- participa den e mundo mod- e habilidadnan critico di siña
an. Pasobra mucha ta bin scol erno aki. significantemente miho na
pa siña. Nan no ta bin pa nan Papiamento cu na Hulandes.
siña idioma so of pa siña un E set di habilidadnan aki E muchanan aki tin pues un
idioma so. Nan ta bin pa nan yama: 21st century skills. E ‘potencial’ di siñamento riba
siña tocante mundo. Nan ta 21st Century skills nan aki ta: un nivel significantemente
bin pa nan siña descubri nan • Traha den team y siña mas halto cu loke nos no por
mes y nan potencialnan. Nan di otro. logra haci uzo di dje den un
ta bin pa nan siña mas tocante • Desaroya creatividad scol tradicional na Hulandes.
e herencia cu anos como y imaginacion. Awo si nos compara e alum-
adulto y nos grandinan tin pa • Pensa critico. nonan den e scolnan tradi-
comparti cu nan, tocante nos • Soluciona problema. cional cu e alumnonan den
naturalesa, nos artesania, nos Si compara e habilidadnan e scol multilingual pa loke ta
custumbernan, nos cultura aki cu e taxonomia di sr. trata nan habilidadnan critico
y nos forma di mira mundo. Bloom, ta facil pa mira un di siña na Papiamento, nos ta
Alabes nan ta bin pa nan siña similaridad grandi. Pa yega na mira cu e alumnonan den e
expresa nan mes y pa nan siña adkiri e habilidadnan aki, cu scolnan multilingual ta do-
anda cu ‘nan emocionnan y ta fundamental den e mundo mina e habilidadnan critico
biba bon cu otro’. di awendia, nos mester logra di siña significante miho na
yega na nivelnan mas halto Papiamento, compara cu e
Si nos compara esaki cu e di siñamento. Nos no por alumnonan den e scolnan
teoria di Benjamin Bloom - keda pega den un enseñansa tradicional. Esey kiermen cu
un psicologo y investigado den cua e alumnonan ta djis e alumnonan cu ta atende e
di enseñansa cu a desaroya siña fei cabes sin tin nodo di scol multilingual ta experien-
un manera pa categorisa dife- compronde of aplica loke nan cia un bentaha di haya les di
rente nivel di siñamento - a siña. Papiamento y na Papiamento.
nos ta mira lo siguiente. Sr. Nan ta logra yega na nivelnan
Bloom a desaroya un taxono- E Scol Arubano Multilingual mas halto di siñamento.
mia di siñamento cu ta cum- (SAM) su meta ta pa logra
insa riba un nivel basico di esaki cu un curiculo nobo, Continuacion riba Pagina 31