Page 22 - MIN JUS
P. 22

3
                                                                                                           LOCAL Diamars 4 aPriL 2017

                     Na Aruba taboe riba droga pero no riba alcohol





            ORANJESTAD –  Ainda e                                                                                               bo wak ki dosis ta bon pa bo
            debate riba legalisacion of                                                                                         cu no ta causa consecuencia,
            no di cannabis y otro sorto                                                                                         y cu e por duna bo loke bo ta
            di droga, incluyendo alco-                                                                                          uzando p’e.”
            hol,  no  a  wordo  trata  cu                                                                                       Hopi biaha e hendenan cu ta
            profundidad y seriedad na                                                                                           uza e producto aki no ta haya
            Aruba.                                                                                                              niun “high”, e ta señala. Si ta
                                                                                                                                asina su uzo riba e tereno aki
            Bon Dia Aruba a papia cu e                                                                                          tin su beneficionan.  Sinem-
            cientifico  Arubano  gradua                                                                                         bargo e ta haya cu pa falta di
            como neuro-psycologo Eliz-                                                                                          informacion ta existi e dilema
            abeth  (Eliza)  de  Sousa  Fer-                                                                                     cu si e producto aki ta wordo
            nandes, kende ta kere cu tur                                                                                        huma  ta  droga,  pero  si  e  ta
            substancia tin nan propiedad-                                                                                       wordo uza den crema ta me-
            nan cu lo por causa cu hende                                                                                        dicina.  Segun  Dr.  De  Sousa
            lo por bira adicto na dje; pues                                                                                     Fernandes,    esey  no  ta  haci
            no  ta  existi  un  siguridad  cu                                                                                   distincion  entre  uzo  recrea-
            nan no ta bira adicto na dje.                                                                                       cional y uzo medicinal.

            Sinembargo  mester  si  com-                                                                                        E tipo di cannabis aki, camin-
            para  entre  substancianan,  ya                                                                                     da bo no ta haya niun “high”
            cu tin substancianan pa mo-                                                                                         ta cay gewoon bou e catego-
            tibo  di  propiedad  farmato-                                                                                       ria  di  medicinal,  ya  cu  bo
            logico  cu  ta  menos  adictivo                                                                                     tin indicacionnan medico cu
            compara cu otronan.                                                                                                 si bo ta uza e substancia aki
                                         tin hopi taboe rond e uzo di  papia riba e substancia cu ta  manera  e  Tetrahidrocanabi-  prescribi  medicamente,  e  lo
              “E  topico  encuanto  legali-  droga (ilegal). E uzo di alco-  causa e cambionan cognitivo,  nol (THC). Sinembargo ora   alivia  bo  sintomanan.  “Nan
            sacion di marihuana y e im-  hol ta socialmente mas acep-  psicologico, fisiologico y sub-  cu nan ta haci nan investiga-  ta pone tur cos den e mesun
            pacto  di  un  medida  asina   ta, mientras cu esaki tambe ta  hetivo. “Sin informa si mari-  cion riba e tereno aki, nan no   macutu, mientras cu e distin-
            ariba  henter  comunidad  ta   un droga peligroso cu no por  huana/cannabis  lo  por  tin  ta  bay  pa  determina  e  efec-  cion ey ta hopi importante pa
            algo  cu  ami  como  cientifico   solamente  causa  daño  na  e  propiedadnan cu lo por wor-  tonan cu ta positivo of nega-  haci. Mi ta kere cu esey ta e
            simplemente  no  por  duna   uzado, pero na henter comu-  do aplica medicinalmente.”   tivo.  Sino cu nan ta presenta   problema.”
            comentario sin mas: nos tur   nidad”.                                                  tur e efectonan pa asina busca
            ainda mester rasona y dialoga                              Cannabis y uzo medico       e forma con nan lo por cla-     Debate legalisacion
            cu otro hopi mas profundo.”   Informacion y investiga-    Mester tene cuenta cu “can-  sifica  nan,  basa  riba  nan  in-  marihuana
                                                    cion              nabis”  of  marihuana    ta  vestigacion.                 Sra.  De  Sousa  Fernandes  ta
            Den  e  trayecto  di  su  PhD,   E  ta  un  aspecto  pa  tene  na  consisti  di  diferente  tipo  di  “Tur  cos  ta  wordo  poni  den   haya  cu  tempo  ta  cambia  y
            sra.  De  Sousa  Fernandes  ta   cuenta ora cu ta wordo papia  canabinoide .           un cuadra. Mi ta kere cu bo ta   nos  tin  cu  adapta  nos  mes
            un  experto  riba  e  topico  di   di  legalisacion  di  substancia                    saca hopi mas asina cu enbes   cu e  realidad di e tempo di
            adiccion. El a forma parti di   of tipo di droga, ya cu no tur   Te hasta tin algun di nan cu  di bay pensa: Ya esey ta posi-  awendia. Pero prome cu bo ta
            e  proyecto  di  investigacion   comunidad  ta  safe  pa  haci  te  ainda  no  a  wordo  descu-  tivo of negativo! E no ta fun-  yega di biaha pa legalisa e uzo
            “Addictions  &  Lifestyles  in   esey. Ainda e investigacion y  bri. Esun cu ta pone e hende  ciona  asina”,  sra.  De  Sousa   di marihuana, mester bin cu
            Contemporary  Europe:  Re-   informacion  necesario  mes-  halto y cu ta produci cambio  Fernandes ta declara na Bon   mas informacion y investiga-
            framing  Addictions  Project”   ter wordo haci, prome cu bo  den  su  comportacion  ta  e  Dia Aruba.               cion  pa  ta  mas  informa  riba
            (ALICE  RAP)  cu  a  wordo   ta  yega  di  biaha  pa  legalisa  Tetrahidrocanabinol(THC),                           kico e ta.
            inicia  pa  e  Comision  Eu-  nan, segun sra. De Sousa Fer-  cu ta ocasiona efectonan pla-  Uzo recreativo
            ropeo.                       nandes.                      centero.                     Tin hende cu ta uza marihua-  Si  no  tin  suficiente  infor-
                                                                                                   na  recreativamente  y  logica-  macion,  e  ta  haya  cu  den  e
            Durante  un  entrevista  cu   Un  gran  cantidad  di  droga  Pero tambe ta ocasiona efec-  mente  den  e  momento  ey   momento  ey,  bo  ta  crea  un
            Bon Dia Aruba, el a referi na   legal  y  ilegal  ta  eherce  efec-  tonan  agudo,  ya  cu  bou  su  –segun e cientifico local-  bo   miedo cu ta innecesario paso
            e  debate  vigente  den  varios   tonan  gratificante  door  di  efecto  por  ta  bo  ta  concen-  ta uza tur sorto di marihua-  e riesgonan asocia na e uzo di
            pais, entre nan Aruba,  riba si   activa  e  circuito  recompen-  tra mas of bo ta mas motiva,  na  recreativamente  djis  pa   droga  no  ta  wordo  tuma  na
            mester of no legalisa e uzo di   satorio  mesolimbico  den  e  pero bo ta corda menos bon  placer.  E  ta  haya  cu  ta  bon   serio asina.
            marihuana.                   celebro,  sea  directamente  of  tambe.                   pa tene cuenta cu hopi biaha   Ta importante pa crea un am-
                                         indirectamente.                                           e  concentracion  di  THC  ta   biente di dialogo cu e hende-
            E ta kere cu aunke cu tin hopi                            P’esey  cannabis  ta  dificil  pa  diferencia hopi, ya sea den e   nan  por  papia  riba  e  topico
            investigacion haci riba e tere-  Ta conoci cu droga tin efecto  categorisa, ya cu di un banda  cannabis sintetico cu ta wor-  aki di droga incluyendo alco-
            no  aki,  “e  cultura  no  ta  den   negativo riba funcionamento  ta haci bo hopi relax, ya cu si  do traha specialmente pa uzo   hol. Di e forma aki e hende-
            tur caminda mesun y esaki ta   di  celebro,  cu  nan  ta  afecta  bo ta sufri di hopi ansiedad e  medicinal.        nan por ta mas informa, ya cu
            haci e diferencia”.          funcionamento neuro-cogni-   ta bah’e. Pero tin cierto hen-                            ta bo mesun salud bo tin cu
                                         tivo y ta altera e capacidad pa  de cu ora ta uz’e ta sinti cu ta  Pero banda di e THC bo por   cuida.
            E  ta  considera  prudente  cu   interpreta y evalua.     subi su ansiedad.            tin  tambe  CBD  cu  ta  can-
            prome cu ta wordo duna un                                 “Tin  asina  hopi  efecto  cu  ta  nabidiol.  El  a  splica  cu  di   E  ta  compronde  e  posicion
            paso  asina,  ta  masha  impor-  Sinembargo  den  e  caso  diferencia cu bo no por bisa  un  banda  cannabidiol  no  ta   di  e  mayornan  cu  tin  yiu  y
            tante  pa  henter  pueblo,  co-  specifico di marihuana  (can-  cu  tin  e  efecto  di  cannabis.  psico-activo, mientras di otro   logicamente  nan  ta  percura
            munidad,  parlamento,  pues   nabis) a base di investigacion  Pasobra  e  efecto  ta  bay  ta  banda  THC  si  ta  psico-acti-  pa nan no cay den mal uzo of
            tur  instancia  concerni  pa  ta   nan  por  duna  indicacionnan  diferente den cada persona na  vo. Tin biaha den e marihua-  abuso di substancia adictivo.
            mas informa kico e ta.       of  sugerencia  pa  legalisa  su  cada ocasion.”          na  destina  pa  uzo  medicinal   Pero e ta considera cu un tipo
                                         uzo. Pero e ta haya cu den e                              hopi bes e tin concentracion   di dialogo mas habri rond di e
               Alcohol tambe ta un       caso specifico di Aruba, hopi  E ta haya cu si nos kier bin cu  hopi abou di THC y concen-  topico aki, tur hende ta wor-
                       droga             cos ta wordo bruha den otro.  un maneho riba uzo di mari-  tracion hopi halto di CBD; of   do  beneficia  mas  door  di  ta
            “Akinan  tin  un  taboe  hopi   E  nomber  di  marihuana  pa  huana lo por determina cual  tambe interaccion entre am-  miho informa  pa asina mini-
            grandi di substancianan rond   hopi  aña  ta  den  luz  publico  ta  e  canabinoidenan  cu  ta  bos substancia.     malisa  peligernan  rond  di  e
            di droga. Bo ta uz’e y ya caba   den  forma  negativo  y  ora  ta  causa efectonan cu ta produci                    uzo  di  alcohol  y  otro  droga
            nan ta yama bo adicto y bo ta   wordo papia di dje, ta wordo  cambio den su comportacion  “Pero e mester ta controla pa   nan, ya cu esaki ta un topico
            wordo  stigmatisa,  mientras                                                                                        cu ta concerni tur hende.
   17   18   19   20   21   22   23   24   25   26   27