Page 4 - BNDIA ARUBA
P. 4
A4 LOCAL
Diaranson 3 aPriL 2019
Sra. Helen Guda tocante violencia den scolnan:
‘Un mucha cu tin problema di comportamento, esey
ta un pedido pa ayudo’
ORANJESTAD - E prob- Ta un fenomeno cu no por general, su analisis mester di tereno di disciplina consci- nan no actua di mal manera,
lema di violencia escolar analisa di banda di un per- un reflexion colectivo ora por ente, e enfoke principal. educa e muchanan y educa e
ta un tipo di violencia cu spectiva so. Di parti di salud, visualisa e factornan cu tin in- maestronan.
ta refleha e descomposi- ta analisa como un problema fluencia riba dje, pero tambe Guda a splica cu agresion ta
cion di actual sociedad. medico, psicologico y fisico; na esunnan cu por preveni. algo humano, pero un mucha Guda a papia tocante e pro-
Violencia escolar ta forma desde sociologia, como un por cuminsa cu un compor- testa di maestronan dianan
parti di e realidad dia pa hecho social cu ta afecta e Bon Dia Aruba a haci un en- tacion agresivo desde cu e ta pasa pa motibo di violencia
dia den institucionnan relacion den e aspecto es- trevista cu sra. Helen Guda, hopi chikito, desde cu nan tin den scol. El a splica cu esey
educativo, e ta un topico colar y ta yega te espacio fa- psicologo di mucha y miem- 2 of 3 aña, esey ta depende di no ta un problema cu nan por
actual cu a adkiri impor- miliar, comunitario y social; bro di Develop to Grow, nan caracter, temperamento, soluciona asina, esey ta un
tancia pa via di e suceso desde e banda huridico como compania cu e mes a lanta educacion of si nan tin un problema cu mester solucio-
cu a pasa dianan pasa cu un conducta antisocial di e hunto cu otro personanan fayo den nan desaroyo. Pero na desde e base, cual ta con e
muchanan di scol. muchanan menor di edad, cu varios aña pasa y cu ta encarga mas tanto ora un mucha tin hende ta papia cu nan mes, cu
poco of sin regulacion, den cu training y coaching riba e un comportacion violento, ta su comportacion.
un señal cu algo no ta bay bon
y mester wak con por yuda e “E problema no por wordo
mucha. soluciona desde ariba so, sino
nos tur hunto” Guda a ex-
Guda a bisa cu den su experi- presa.
encia como psicologo di mu-
cha, e muchanan mas chikito Ora ta existi violencia den
cu ta den scol basico of kleu- scolnan, tin algun muchan-
ter, y secundario, tambe al- an cu tin miedo di papia of
gun biaha tabatin comporta- di bisa kico ta e motibo di
cion violento. E problema ta e violencia. Nan tin miedo
cu si nan tin problema seve- di bisa algo pa via cu nan lo
ro, por ehempel, ‘problema por haya nan mes den prob-
sociopath’ ora cu nan tabata lema, y tambe pa via di adul-
chikito nan tabata tenta bestia tonan mes, ora e muchanan
y ora di bira grandi e por haci ta chikito y nan ta conta algo,
mesun cos cu hende. e mayornan of docentenan ta
bisa pa ‘no bin trece redo’.
Tin biaha e muchanan tin
asina hopi rabia y nan no tin Guda a expresa cu e disciplina
control riba nan rabia, cu no consciente ta full un sistema
por laga nan nan so, pa mo- di educacion cu ta dirigi riba
tibo por dal otro mucha na e desaroyo social emocional,
algun momento. Den scol basa riba e siguridad. Ttur
tin mucha cu ta hala cabey, hende ta mesun importante,
ta scop, etc., pero esey ta e docentenan hunto cu mayor-
muchanan cu por tin prob- nan mester ta den conexion
lemanan grandi, Guda a sig- cu otro, conexion individual
ura. pa cada mucha y e muchanan
cu otro, pa stimula e union,
Tambe el a comenta cu ‘un no solamente basa riba siña-
mucha cu tin problemanan mento, sino con por traha
di comportacion, esey ta un hunto.
pedido pa ayudo’. Disciplina
consciente ta splica con e “Bo no por bay bisa nos tin
mayornan por siña e mucha problema di violencia den
con pa anda cu emocion y e scol, pa motibo cu un prob-
mayornan por cuminsa desde lema no ta bin di nada. E
cu nan ta baby. problema no ta solamente
den scol, e ta den comu-
Pero, tambe el a referi cu esey nidad, si bo kier soluciona
tambe mester cuminsa cu e e problema bo mester solu-
adulto. Esey ta pasa hopi bi- ciona profundamente”, Guda
aha ora e muchanan tin prob- a bisa.
lema pa motibo cu e mayor-
nan tin problema tambe, por Tambe el a referi cu hopi
ta cu e mayor ta hopi agresivo adulto no a siña con nan por
of tin biaha cu e mayor ta anda cu nan mes. Ora e hen-
mucho permisibel y ta laga de ta rabia, nan ta zundra, nan
hopi cos pasa, y no por pensa ta grita y nan yiunan ta siña
con pa atende e mucha. esey di nan. P’esey ta algo cu
mester haci un cambio den
Educacion ta cuminsa for di educacion di e mucha, cerca
chikito, loke e mayornan por di e mayor y cerca e maestro.
haci ta purba siña e mucha
desde chikito cu ora e ta hopi E solucion riba e plaso largo
rabia, e por calma su mes. Por pa violencia den scolnan ta
siña kico e por haci y kico no, pa duna pa e muchanan mas
e muchanan cu ta haya hopi atencion, mas conexion y in-
rabia tin cu siña nan core, teres pa nan, Guda a finalisa.
move, kima e adrenalina, pa