Page 23 - BNDIA ARUBA
P. 23
a23
bista politico Diahuebs 1 November 2018
Parlamentario Sue-Ann Ras (MEP):
‘Ley di Ortografia di Papiamento ta bira un realidad!’
ORANJESTAD - “Despu- esun di mas di 40 aña pasa. Y
es di mas di 40 aña, Ley di si nos bay bek den historia,
Ortografia di Papiamento den e reunion di Conseho
ta bira un realidad.” Asina Insular di dia 29 di october
parlamentario pa partido 1976, a haci mencion tambe
MEP, Sue-Ann Ras a bisa, di e echo, cu e Ortografia di
na vispera di e fecha riba 1976, mescos cu cualkier or-
cual lo pasa e ley nobo tografia na mundo, ta suheto
riba e tema, esta awe, dia- na desaroyo den futuro. Den
huebs 1 di november 2018 liña grandi esaki ta loke Sr.
den parlamento. G.F. Croes, Sr. F.H. Croes
y Sr. G.P. Trinidad a duna di
“Despues di hopi aña di conoce durante e reunion.
trayectorio awe e lucha di
hopi hende ta haya un luz y 2004 ortografia adapta
alabes forsa, pa sigui bringa Cu esaki nos por mira, cu 3
pa nos idioma haya e status cu persona clave mes a indica cu
realmente e merece. E liña di cambio den ortografia ta algo
historia ta hopi largo y Papia- di spera y cu mester ta habri
mento a keda na bida pa mas pa dialoga y yega na loke ta
di 300 aña”, e parlamentario mas cerca di nos pueblo, sin
ta bisa. Esaki sigur no tabata perde e esencia di ta etimo-
posibel, sin e lucha incansa- logico. P’esey mes a bin cu un
bel di hopi actor y e pueblo di Ortografia Adapta di Papia-
Aruba en general, cu a duna mento na aña 2004, cu tabata
bida y forsa na nos idioma Pa- mas un ‘ortografia di transi-
piamento. cion’, cu tabata tene cuenta
cu e desaroyo dinamico ac-
1976 Ley di Ortografia tual di Papiamento di Aruba,
Si sigui e liña di historia, ta y cu ta refleha, di un banda,
mira cu nos ley di ortografia forma diferente di pronuncia
di idioma Papiamento ta data y, di otro banda, forma dife-
for di 1976. Tabatin 4 factor rente di skirbi cierto palabra.
cu a forma e base di nos Or- Ortografia Adapta tabata flex-
tografia 1976: ibel y tabata permiti dos for- e opcionnan, kiermen pa e Central di dia 6 di juli 2007 2017 y 2018
1. E deseo di pueblo, 2. ma ortografico pa cierto pal- banda ey, e ortografia di 2004 a expresa su sentimentonan Na 2017 e concepto di ley
Tradicion, uzo y custumber, abra, mirando cu e meta prin- no a cambia. positivo pa loke ta e peticion a yega porfin. “Na 2018 De-
3. E posibel futuro idioma cipal NO tabata pa standarisa di e minister concerni di e partamento di Enseñansa
oficial, 4. Cierto tendencia palabra, sino scoge formanan 2007 sentimento positivo tempo ey. Parlamento tabata (DEA) a haci un presentacion
renovado. ortografico, cu tin e mesun Cu e peticion relaciona cu spera cu riba un termino cor- na parlamento y finalmente a
Segun sra. Ras, semper ta pronunciacion, manera por uzo di e reglanan revisa y tico e proceso legislativo lo dicidi pa scoge un fecha pa e
tene cuenta cu e 4 puntonan ehempel: -ou/-ao, -ansa/- amplia di Ortografia di Pa- keda inicia. E proposicion ta- ley aki pasa, cu ta 1 di novem-
aki, no mas cu punto 3, ta anza, cien/shen, pero no ta piamento, anticipando e for- bata pa purba di traha menos ber 2018”, sra. Ras a finalisa
esun cu mas a conoce cambio, pa tur caso tampoco. Den e malisacion legal, Parlamento posibel cu dos opcion. bisando.
mirando cu e situacion no ta version mas recien ainda tin den su reunion di Comision
Parlamentario Robert Candelaria (AVP):
‘Punta dede riba otro no ta yuda interes di esunnan den mas necesidad’
ORANJESTAD - Parla- radero. di un persona so, cu ta forma 4,5 divorcio. Aruba tabata e Di otro banda 4 di cada 10
mentrio Robert Caden- 10% di tur hogar aki na Aru- pais na e segundo luga cu mas hoben entre 15 y 24 aña no ta
laria di fraccion di AVP, a Den e plan social integral cu ba. tanto divorcio na mundo na caba scol secundario. E indice
mustra durante conferen- minister a presenta na parla- Di tur mama cu a nace na 2013 segun e rapport. di hende cu a caba un estu-
cia di prensa cu ‘e pilar’ di mento december di 2017 tin Aruba, 38,6% di nan ta mama dio na nivel di HBO of mas
un comunidad ta famian- hopi informacion importante soltera. na aña 2010. Mi no ta bisando nada mas cu halto ta hopi abou. E cantidad
an stabiel. pa nos para keto na dje. E rap- entradanan mensual rela- compartiendo estadistica di di studiante cu ta keda sinta ta
port ta indica cu e cantidad tivo mas abou. 42% di mama nos pais cu pueblo. Mi sa cu hopi mas halto ora compara
Un famia stabiel ta e base pa di famia consistiendo di un soltera y 25% di tata soltero tin por ehempel hopi mayor esaki cu e cifranan di paisnan
un bario stabiel. Un bario mama y tata cu ta casa cu otro tin un entrada mensual di soltero cu ta haci un tremen- desaroya. E nivel di desem-
stabiel ta e base pa un distric- bibando cu nan y yiunan, a menos cu Awg 2,000.00. do trabou pa cuida nan yi- pleo bou hobennan tabata
to stabiel y esey na su turno ta baha di 71% di 1981 pa 47% unan y tambe tin famia con- 23,5% na 2014.
e base pa un pais stabiel. Es- pa 2010. Un reduccion di Un otro indicacion di nos sistiendo di mama y tata cu
akinan no ta algo desconoci 24% cu ta casi un kwart. situacion social actual ta e por funciona miho. Loke mi “Pa spera c’un minister of go-
pa Aruba. cantidad di divorcio. Entre kier haci cu e cifranan ta djis bierno so por soluciona nos
Den e mesun periodo aki, aña 1972 y 2010 e cantidad di tene un spiel nos dilanti di problema social lo resulta
No hopi añanan pasa, esaki famianan consistiendo di tata hende cu a divorcia a subi di unda nos tabata algun decada sigur den desapunto grandi.
tabata un potret di nos comu- y mama cu yiui(nan) di un 1,6% pa 9,6%. Esaki ta un au- pasa y unda nos ta awo. Punta dede riba otro lo no
nidad. Den politica y den nos matrimonio anterior a au- mento di 600%. yuda esunnan cu mester di
comunidad tin hopi discu- menta di 2,5% pa 17%. Casi 46% di mama soltera na EDUCACION yudansa den nos comunidad
sion riba nos situacion social Un otro aspecto interesante Aruba nunca a casa. Pa loke ta trata educacion, tin cu nada”, parlamentariodi
pero tin masha poco cosnan over e constelacion di hogar- Di tur mama soltera, 4 di algun aspecto positivo, pero Candelaria a declara.
concreto tumando luga bou nan aki na Aruba ta mustra cu cada 10 a divorcia. E grado tambe algun preocupante.
e gobernacion actual, behalve den e mesun periodo di 1981 internacional pa midi divor- Na Aruba tur mucha mes-
papiamento so, pa trece me- pa 2010, tabatin un aumento cio ta uno alarmante. Pa cada ter bay scol y nos tin un cifra
horacion significativo y du- di 61% di hogar consistiendo 1000 habitante pa aña, tabatin hopi abou di analfabetismo.