Page 30 - BNDIA ARUBA
P. 30

a30    CienCia & teCnologia
                  Diaranson 13 Maart 2019

                Na edad di 30 aña, World Wide Web no ta e internet cu nos tabata kier


                                                                                                   su ‘contract pa internet’. Bou  Como  un  ingeniero  di  soft-
                                                                                                   di e contract, gobiernonan ta  ware jong na CERN, e Bri-
                                                                                                   wordo pidi pa sigura tur hen-  tanico  Berners-Lee,  kende
                                                                                                   de  por  conecta  na  internet,  awo tin 63 aña di edad, a bin
                                                                                                   pa tene internet disponibel y  cu e idea pa ‘hypertext trans-
                                                                                                   respeta privacidad. Compani-  fer protocol’ – e ‘http’ cu ta
                                                                                                   anan lo mester haci internet  dorna  adres  di  internet  –  y
                                                                                                   economico,  respeta  priva-  otro  parti  pa  construi  inter-
                                                                                                   cidad,  y  desaroya  tecnologia  net.
                                                                                                   cu lo pone hende – y e ‘bien
                                                                                                   publico’  –  na  prome  luga.  E sistema di ‘http’ a permiti
                                                                                                   Ciudadanonan  mester  crea  pa texto y potret chikito wor-
                                                                                                   y coopera y respeta ‘discurso  do haya mediante un pida di
                                                                                                   civil’, entre otro. No ta con-  software – e prome browser
                                                                                                   oci con lo enforsa e reglanan  – cual Berners-Lee a lansa na
                                                                                                   aki.                         1990 y ta considera e cumin-
                                                                                                                                samento di e red. Den practi-
                                                                                                   Berners-Lee  a  adverti  cu  ta  ca, acceso na un browser riba
                                                                                                   importante  pa  logra  un  ba-  un  computer  na  casa  a  haci
                                                                                                   lans  entre  supervision  y  lib-  internet  accesibel  na  con-
                                                                                                   ertad, pero dificil pa yega na  sumidornan pa prome biaha.
                                                                                                   un  acuerdo  di  con  e  mester  Papiando cu reporteronan di-
                                                                                                   ta. “Unda e balans entre laga  aluna, Berners-Lee a recorda
                                                                                                   e  companianan  tecnologico  con  su  ex-  hefe  na  CERN,
            GENEVA  (AP)  —  Cum-        sando cu un propuesta publi-  do  tabata  online,  cu  e  otro  haci lo corecto, y regula nan?  Mike  Sendall,  a  yuda  su  in-
            pliendo 30 aña ayera, y cu  ca dia 12 di maart, 1989. El a  mita  luchando  pa  sigura  ac-  Unda ta e balans entre liber-  vestigacion, ya cu e tabata kier
            mita di mundo uzando e,  habri e caminda pa e revolu-     ceso.                        tad di expresion y discurso di  un  pretexto  pa  cumpra  un
            World  Wide  Web  ta  en-    cion tecnologico, cu a trans-                             odio?” el a bisa.            computer Next cu e Apple di
            frentando  dolor  di  crece-  forma e manera cu hende ta  Papiando  na  un  conferencia                             Steve Jobs tabatin mester pa
            mento  cu  problemanan  cumpra,  comparti  idea,  haya  di Web@30 na CERN, Ber-        E  conferencia,  cual  a  trece  su  investigacion.  Sendall  a
            manera  discurso  di  odio,  informacion, y hopi mas.     ners-Lee  a  reconoce  cu  un  hunto expertonan tecnologi-  bisa Berners-Lee pa ‘piki un
            preocupacion  pa  priva-                                  sentido entre tur esunnan cu  co y di internet, tambe a duna  programa random y desaroya
            cidad, y hacking patrocina  Tambe el a bira un luga unda  ya caba ta riba internet a bira:  CERN  e  oportunidad  pa  esaki riba dje... pakico no haci
            pa  estado,  su  creador  a  gigantenan  di  tecnologia  ta  “Oops! E red no ta e red cu  mustra  su  reputacion  como  e cos ey di hypertext?’
            bisa, haciendo un yamado  horta data priva, gobiernonan  nos  tabata  kier  den  ningun  un  ‘open-source  incubator’
            pa mehora internet pa hu-    rival ta spiona y busca di daña  respecto’.               di  ideanan.  Berners-Lee  a  Desde de momento ey, Bern-
            manidad.                     eleccion, y discurso di odio a                            traha  eynan  den  añanan  80,  ers-Lee a bira un figura pater-
                                         reina – hibando e red leu di  Su  fundacion  World  Wide  y  tabata  determina  pa  yuda  nal pa comunidad ciberneti-
            Tim Berners-Lee ayera a uni e  su  raiz  como  un  espacio  pa  Web  kier  recluta  gobiernon-  cera un gap di comunicacion  co,  siendo  nombra  cabayero
            celebracion di e red y a recor-  mentenan  orienta  riba  pro-  an,  companianan  y  ciudada-  y documentacion entre dife-  pa Reina Elizabeth II, y nom-
            da su invencion na CERN, e  greso por colabora.           nonan  pa  hunga  un  rol  mas  rente plataforma di comput-  bra un di e 100 persona mas
            Organisacion Europeo pa In-                               grandi  den  forma  internet  er.                         importante  di  siglo  20  pa
            vestigacion  Nuclear,  cumin-  Na fin di 2018, mita di mun-  bou principionan delinea den                           Time Magazine.


                Exploracion oceanico di India ta haci transmision submarino historico


            ALPHONSE         ISLAND,  e  oceannan  profundo  tabata  “E problema ta, cu e luga aki,
            Seychelles  (AP)  —  Un  transmisionnan manda pa ve-      ora ta trata di coriente, e ul-
            mision cientifico lidera pa  hiculonan sin tripulacion op-  timo data di coriente cu a ser
            Reino  Uni  pa  documen-     era remotamente, cu e video  colecta  prome  cu  nos  a  bin
            ta  cambionan  tumando  moviendo  a  traves  di  cabel  tabata na 1882”, el a bisa. “Ta
            luga  bou  Oceano  Indico  di  fiberoptic.  E  transmision  parti  di  e  reto.  Esaki  ta  ex-
            a transmiti en bibo, video  a yega for di 60m di profun-  ploracion.”
            di  calidad  di  television,  didad.
            pa prome biaha for di un                                  Un dia di celebracion a caba
            submarino di dos persona.    E  cientificonan  Britanico  di  trempan  ora  un  accidente
                                         e team di investigacion Nek-  a  kibra  un  waya  di  un  piesa
            Tormenta di monson y cori-   ton  Mission  tin  como  meta  clave di ekipo, lagando esaki
            ente fuerte bou awa a conti-  pa  descubri  e  secretonan  riba vloer di lama cerca di e
            nua  un  reto  na  profundidad  di e Oceano Indico, un di e  isla chikito di Alphonse. No
            grandi, mientras trabou cien-  luganan  menos  explora  den  tabata  conoci  kico  a  kibra  e
            tifico a cuminsa ayera na Sey-  mundo.                    waya  di  e  ROV  (Remotely
            chelles.                                                  Operated  Vehicle).  E  ROV
                                         E ekipo multinacional ta col-  cu su camara ta un herment
            AP  exitosamente  a  logra  ectando data pa yuda legisla-  vital  pa  haya  imagen  cu  por
            transmiti  e  prome  señal  en  donan prepara medidanan di  bay mas profundo cu e sub-
            bibo  di  varios  camara  den  proteccion y conservacion.  marinonan.
            calidad  completo  for  di  un
            submarino uzando tecnica di  Director di Nekton mission,  No tabata conoci ki impacto
            transmision  di  video  optico,  Oliver Steeds, a bisa cu e ex-  e accidente lo tin riba e tra-
            den cual e imagen ta transmi-  periencia  luchando  contra  e  bou di e team. E dos subma-
            ti a traves di e olanan uzando  olanan  ta  subraya  e  necesi-  rino lo realisa un operacion di
            e  region  blauw  di  e  spectro  dad pa expande conocemento  recuperacion awe.
            electromagnetico.            cientifico di e awanan rond di
                                         e nacion isla, cual e ekipo t’ey  E expedicion di shete siman
            Anteriormente,    transmis-  pa haci.                     lo dura te dia 19 di april prox-
            ion  di  video  en  bibo  for  di                         imo.
   25   26   27   28   29   30   31   32