Page 30 - bon-dia-aruba-20190425
P. 30

a30    ciencia & tecnologia
                     Diahuebs 25 aPRiL 2019
               Organisacion Mundial di Salud:
                       ‘Baby no mag mira pantaya; 1 ora apenas pa mucha bou 5 aña’


             LONDON  (AP)  —  Or-                                                                  drew  Przybylski,  director  di  tencial”, el a bisa.
             ganisacion  Mundial  di                                                               investigacion  na  Oxford  In-  OMS  no  a  detaya  specifi-
             Salud  (OMS)  a  lansa  su                                                            ternet Institute na Universi-  camente  e  daño  potencial
             prome  guia  den  historia                                                            dad di Oxford. “No tur pan-  causa  pa  mucho  tempo  mi-
             pa cuanto tempo muchan-                                                               taya ta mescos.”             rando pantaya, pero a bisa cu
             an bou di 5 aña di edad por                                                           E  Royal  College  of  Paedi-  e  guia  –  cu  tambe  ta  inclui
             pasa mirando un pantaya:                                                              atrics  and  Child  Health  di  recomendacion  pa  actividad
             no hopi, y completamente                                                              Reino  Uni  a  bisa  cu  e  data  fisico y drumimento – tabata
             nada  pa  esunnan  bou  1                                                             disponibel ta mucho zwak pa  necesario pa abarca e cantidad
             aña di edad.                                                                          permiti  su  expertonan  pone  creciente  di  comportamento
                                                                                                   cualkier limite pa e nivel ap-  sedentario  den  poblacion
             E  agencia  di  salud  di  Na-                                                        ropia di tempo mirando pan-  general. El a nota cu inactivi-
             cionnan Uni a bisa ayera cu                                                           taya.                        dad fisico ta un factor di ries-
             muchanan  bou  di  5  aña  no                                                         “Nos  investigacion  a  mus-  go lider pa morto, y un con-
             mester  pasa  mas  di  un  ora                                                        tra  cu  actualmente  no  tin  tribuyente  na  e  crecemento
             mirando  pantaya  tur  dia – y   2 aña mester scoge ‘programa  OMS no a considera e ben-  evidencia   suficientemente  di obesidad.
             menos di esey ta miho.      di calidad halto’ cu contenido  eficionan potencial di media   fuerte pa pone un limite riba  E agencia ta  bisa  cu  baby di
             E guia ta algo similar na con-  educativo  y  cu  por  wordo  digital.                tempo mirando pantaya”, se-  menos di un aña di edad mes-
             seho di e Academia Mericano   mira cu un mayor pa yuda e  E conseho di OMS ‘ta enfoca   gun  Dr.  Max  Davie,  oficial  ter pasa menos di mey ora pa
             di Pediatra. E grupo ey ta re-  muchanan  compronde  kico  demasiado  riba  cantidad  di   pa mehoracion di salud di e  dia  drumi  riba  nan  stoma,
             comenda  muchanan  bou  di   nan ta mirando.             tempo mirando pantaya y ta   universidad.  “E  restriccion  y  cu  muchanan  mas  grandi
             18 luna mester evita tur pan-  Algun grupo a bisa cu e guia  faya di considera e contenido   riba tempo mirando pantaya  mester haya sikiera tres ora di
             taya otro cu video chat. E ta   pa tempo mirando pantaya di  y contexto di uzo’, segun An-  sugeri pa OMS no  ta parce  actividad fisico cada dia.
             bisa mayornan di mucha bou                                                            proporcional  na  e  daño  po-

                      ‘Lander’ Marsiano a detecta e prome temblor riba planeta cora


             CAPE       CANAVERAL,                                                                 Cientifico  lider  di  InSight,  mediado  di  maart.  Door  di
             Fla. (AP) — E Lander In-                                                              Bruce  Banerdt  di  e  Labora-  analisa e ‘marsquakes’, cien-
             Sight  di  NASA  a  registra                                                          torio di Propulsion di Jet di  tificonan ta spera di siña mas
             un temblor leve na Mars,                                                              NASA na Pasadena, Califor-  tocante con planeta rocoso a
             cual ta pensa di ta e prome                                                           nia, a bisa cu esaki ta continua  wordo forma.
             ‘marsquake’  detecta  den                                                             e  trabou  cientifico  cuminsa  E sismometro Frances a wor-
             historia.                                                                             pa  e  caminantenan  lunar  di  do  poni  directamente  riba
                                                                                                   mision Apollo casi mita di un  superficie  Marsiano  na  de-
             E monitor di temblor di In-                                                           siglo atras. E astronautanan a  cember, algun siman despues
             Sight a registra y midi e señal                                                       laga atras sismometronan cu  cu e astronave a aterisa.
             debil dia 6 di april ultimo, y                                                        a  midi  miles  di  temblor  lu-  E otro experimento principal
             cientificonan a anuncia e hal-                                                        nar.                        di InSight no ta bayendo me-
             lazgo diamars.                                                                        Tocante Mars, ‘nos ta colec-  sun  bon.  E  instrumento  di
             Mientras  e  temblor  ta  zona                                                        tando zonido di background  bora Aleman – conoci como
             como  biento  suave,  cientifi-                                                       te awo, pero e prome even-  e mole – a logra penetra ap-
             conan ta kere cu el a bin for                                                         to  aki  oficialmente  ta  lansa  enas  50cm  di  Mars,  hopi
             di  paden  di  e  planeta  cora.                                                      un  campo  nobo:  sismologia  menos cu su meta di midi e
             Philippe  Lognonne,  di  Paris                                                        Marsiano!” Banerdt a bisa.  temperatura interno di e pla-
             Institute  of  Earth  Physics,   prueba cu Mars ta activo sis-  tin plachi tectonico.   Investigadonan ainda ta anal-  neta.  Ingenieronan  ainda  ta
             kende ta a cargo di e experi-  micamente. Mars no ta me-  “Nos a warda lunanan largo   isando  e  data,  como  tambe  purbando di haya sa pakico, y
             mento,  a  bisa  cu  ta  emo-  sun activo geologicamente cu  pa un señal asina”, Lognonne   tres  otro  señal  sismico  mas  con e aparato a keda pega.
             cionante  pa  finalmente  tin   Tera, y manera nos luna, no  a bisa den un declaracion.   debil  ainda,  detecta  desde


                               Critica pa reporte cu Huawei lo provee rednan Britanico


                                                                      servicio  mas  lihe,  y  conecta  dad di 5G cu si un compania  co di China.
                                                                      un  seleccion  mas  amplio  di  particular ta haya un contract  Tom  Tugendhat,  presidente
                                                                      aparato riba internet.       particular”, el a bisa. “Tin ful  di  e  comite  di  asuntonan
                                                                      E decision di e Conseho Na-  un  marco  di  mehoracion  cu  stranhero  di  Parlamento,  a
                                                                      cional  di  Siguridad  a  wordo  nos mester haci.”        bisa  BBC  cu  ta  hopi  dificil
                                                                      reporta pa e Daily Telegraph  Merca  ta  ‘lobby’  su  aliad-  pa  separa  componentenan
                                                                      prome,  cu  no  a  duna  un  onan, manera Reino Uni, pa  ‘central’  y  ‘no  central’  di  e
                                                                      fuente pa e informacion.     exclui Huawei for di tur red  red 5G, pasobra e tecnologia
                                                                      Margot  James,  minister  di  5G,  notando  cu  gobierno  ta representa un ‘crecemento
                                                                      industria digital y creativo, a  Chines por forsa e compania  expotencial’  di  velocidad  y
                                                                      bisa den un tweet cu gobier-  pa dun’e acceso ‘bou mesa’ na  capacidad.  Tugendhat  a  bisa
                                                                      no no a haci un decision final,  e data riba su red.      cu mientras e no ta duda e in-
                                                                      ‘a pesar di e lek di Gabinete  Oficialnan di Huawei ta nen-  tegridad di oficialnan di Hua-
             LONDON  (AP)  —  Ofi-       como  cu  e  por  yuda  es-  bisando lo contrario’.       ga cu e compania ta un riesgo  wei, toch nan ta mara pa ley
             cialnan  Britanico  a  mini-  fuersonan  di  spionahe  di  Ciaran Martin, hefe di e Cen-  di siguridad, bisando cu nan  Chines.
             misa reportenan cu prome  Beijing.                       tro  Nacional  di  Siguridad  no tin conexion cu gobierno
             minister  Theresa  May                                   Cibernetico,  a  bisa  durante  Chines y ta opera mescos cu  “Esaki ta nifica cu no ta sabi
             lo  permiti  e  compania  Media  Britanico  a  reporta  un  conferencia  di  siguridad  cualkier  compania  interna-  pa coopera riba un area di in-
             Chines, Huawei, ta provee  ayera  cu  gobierno  lo  per-  na Glasgow cu e gobierno lo  cional.                     frastructura  nacional  critico
             e red di internet nobo den  miti Huawei traha riba parti-  anuncia e decision como parti                           manera    telecomunicacion,
             algun parti di Reino Uni,  nan ‘no central’ di e red 5G,  di un pakete grandi di medida  Pero  un  legislado  Britanico  cu  un  estado  cu  por  wordo
             un decision cu ta bay con-  manera  antena,  mientras  e  designa pa sigura cu e red 5G  clave a bisa cu permiti Hua-  describi,  den  su  miho  mo-
             tra e suplicanan Mericano  pais  ta  adopta  e  tecnologia  ta mas sigur cu ta posibel.  wei  pa  ta  involucra  lo  hisa  mentonan, como no semper
             pa  prohibi  e  compania,  vanguardista, cu lo provee un  “Tin hopi mas tocante siguri-  riesgo di spionahe ciberneti-  amigabel”, el a bisa.
   25   26   27   28   29   30   31   32