Page 267 - Con duong xuat duong cua TBT Tran Phu
P. 267
hết vali, cặp để chạy cho dễ. Các anh vừa ra khỏi xóm Pồ Hển
thì gặp Lê Duy Điếm quay trở lại cho biết đã tìm ra đường. Các
anh rảo bước đi theo Điếm, nhưng mới đi được một quãng thì
thấy ở đằng xa một toán lính đang đi lại. Mọi người quẳng hết
cặp, vali lại chạy băng qua cánh đồng, vượt đồi Phổ Xíu Lẻng
tới bờ sông nhảy xuống nước lội sang bờ bên kia. Tới chỗ nước
sâu gần lút cổ thì gặp đò của trạm liên lạc ở bến đò Nà Sáo Tù
bên bờ Bắc sông Bắc Luân sang đón. Tám người nhanh chân
chạy trước được đưa lên đò qua biên giới an toàn, Tôn Quang
Phiệt và Hoàng Tùng chạy chậm, chưa kịp tới bờ sông thị bị
lính biên phòng của Pháp bắt. Như vậy, khoảng 5 giờ chiều
17/7/1926 tám người của đoàn xuất dương, trong đó Trần Phú
đã vượt biên giới an toàn tới trạm liên lạc của Tổng bộ tại bến
đò Nà Sáo Tù bên bờ Bắc sông Bắc Luân, một con sông biên
giới, bên này là Móng Cái đất Việt Nam, bên kia là Đông Hưng
đất Trung Quốc.
Chủ nhân ngôi nhà tranh nhỏ, nơi làm trạm liên lạc của
Tổng bộ, là gia đình ông Đỗ Phát Khang (tức ông Cộc), một
người Việt Nam yêu nước quê gốc ở xã Xuân Ninh, huyện
Móng Cái. Ông theo gia đình sang Đông Hưng từ năm 16 tuổi,
năm 1926 ông 57 tuổi. Ông đã tham gia Việt Nam Quang Phục
Hội và Việt Nam Quang Phục quân của cụ Phan Bội Châu. Từ
năm 1923, ông được giao phụ trách cửa ngõ liên lạc với trong
nước ở Đông Hưng. Sau khi Hội Việt Nam Cách mạng Thanh
niên thành lập, Tổng bộ vẫn sử dụng trạm liên lạc này. Ông
Cộc cùng gia đình dựng một ngôi nhà tranh nhỏ ở bến đò Nà
Sáo Tù bên bờ Bắc sông Bắc Luân đối diện với Móng Cái. Để
có kế sinh nhai và che mắt địch, ông vừa làm thầy lang, thầy
cúng vừa làm nghề chở đò và câu cá bằng thuyền. Ông nuôi
một con cộc (tức chim cốc) để nó giúp bắt cá, vì lẽ đó, các đồng
chí thường qua lại nơi đây gọi ông là ông Cộc. Người chèo đò ra
giữa sông Bắc Luân đón đoàn là Đỗ Đức Nghiệp con trai cả ông
Cộc năm đó 21 tuổi. Các đồng chí Lê Hồng Sơn, Hồ Tùng Mậu,
266
