Page 137 - BİLSEM FİZİK ALANI YARDIMCI DERS MATERYALİ

ÖYG-1 - Mekanik
dokuz tane adadan oluşur. Diğer yandan, eski kayıtlar incelendiğinde pek çok kişinin adını bile bilmediği onuncu bir adanın daha var olduğu anlaşılmıştır. Görsel 1’de görünen, Verlegt Von Tob. Conr. Lotter in Au- gsburg tarafından yapılan, Ackersdijck’in koleksiyonundan alınan İstanbul haritasında Vardonisi adında bir ada bulunmaktadır.
Yapılan araştırmalara göre 1010 yılının Temmuz ayında İstanbul’da büyük depremlerden biri olur ve Vordonisi adası bu depremde sular altında kalır.
Tıpkı diğer adalar gibi, Bizans döneminde çeşitli sürgünlere ve din adamlarına ev sahipliği yapan Vor- donisi adası, adını en önemli yapısı olan manastırından almaktadır. Vordonisi Manastırı’nın keşiş Photios tarafından MS 9. yüzyılda yaptırıldığı bilinmektedir (Akyol, 2013).
Kültür ve Turizm Bakanlığımız tarafından başlatılan proje ile batık dalışları son yıllarda yoğunlaştırı- larak, antik manastırda bulunan değerli ve hassas eserlerin müzeye taşınması hedeflenmektedir. Ancak bu arkeolojik kazıları; su altında kalan tarihî bir değer olan manastıra, içinde bulunan zenginliklere ve su altı ekolojisine zarar vermeden yapmak, dalgıçlar için çok zaman almaktadır. Derinlerdeki su basıncı ile su yüzeyindeki basınç aynı olmadığı için eserlere düzgün bir şekilde ulaşılsa da, daha ilk aşamada yukarı çı- karma aşamasında bile zarar görebilmektedirler. Diğer yandan, dalgıçların su altında geçirdikleri süre art- tıkça barotravma, dekompresyon (vurgun), azot narkozu, oksijen zehirlenmesi gibi tehlikeli rahatsızlıklar yaşama riskleri de artmaktadır. Bu nedenle dalgıçların su altındaki basınç altında uzun süre kalmamaları gerekmektedir.
Bütün bu, su altı arkeolojik kazı çalışmalarının bundan sonraki aşamalarında dalgıçlara destek vermesi için su altı robotlarının üretilmesi planlanmaktadır.
İşte burada birer robot tasarımcıları olarak sizlerden çok önemli bir görev beklenmektedir. Vordonisi Manastırı’ndaki tarihî değeri yüksek eserleri ortaya çıkarılarak temizlenmesinde dalgıçlarla birlikte çalışa- cak robotları sizlerin üretmesi gerekiyor.
Dörder kişiden oluşan robot tasarım ekibinizde nasıl bir rol üstleneceğinize şimdiden karar vermelisiniz.
Su Altı Arkeoloğu Robotu Tasarımına Hazırlık
Vordonisi adası üzerine yapılan haber filmi öğrencilere izletilir (URL 1). “İstanbul'un Kayıp Adası: VOR- DONİSİ” isimli videoya, etkinlik karekodunu okutarak ulaşabilirsiniz.
Aşağıdaki sorular öğrencilere yöneltilir:
• Senaryoyu okuyarak ekibinizle birlikte mümkün olduğunca çok problem bulmaya çalışın. Senaryoya göre, hangi unsurlar problem olarak görülebilir? Bunları soru cümleleri şeklinde yazar mısınız? (En az 5 adet)
• Sizce robotu tasarlamadan öncesinde hangi bilgilere sahip olmanız gerekir. Bunları soru cümleleri şek- linde yazar mısınız? (En az 5 adet)
• Şu ana kadar sahip olduğunuz bilgilere göre, su altı arkeolog robotunun sahip olması gereken özellikleri nelerdir? Bunu ister yazı isterseniz taslak bir resimle ifade edebilirsiniz.
• İlgi ve yetenek alanlarınızı dikkate aldığınızda değişen basınca uyumlu bir su altı robotu modelinin ta- sarımına ne tür katkıda bulunabiliriz? Sorumluluklarınız nelerdir?
135