Page 214 - BİLSEM FİZİK ALANI YARDIMCI DERS MATERYALİ

FİZİK
• Sarkacın ne kadar etkili olduğunun görülebilmesi için aynı özellikte iki bina tasarlamaları istenir. (Binalarda kullanılan malzemenin aynı olması gerektiği vurgulanır.) Farklı değişkenlerin deneyi etkilemesi önlenmelidir.
• Tasarladıkları binaların tabanlarına sarsılmayı sağlayacak (hareket ettirilebilir düzlem) düzenek oluşturmaları istenir. (Kitap -karton da olabilir- üzerine, silindirik cisimler bu silindirik cisimler üzerine tasarladıkları binayı koyarak sarsıntı oluşturulabilir.)
• Her iki binayı bu düzeneğe koyarak taban düzleminin yatay düzlemde hareket ettirilmesi sağlanır.
• Salınım anında durumu gözlemlemeleri istenir.
• Bu gözlemleri not etmeleri gerekirse çizim yapmaları sağlanır.
• Elde edilen sonuç ile ilgili fikirleri alınarak tahtaya yazılır.
• Giriş bölümünde öğrencilerden alınan fikirler ile karşılaştırma yapmaları sağlanır.
• Yapılan tasarımlarda binanın kat sayısı, kullanılan basit sarkacın malzemesinin cinsi ve kütlesinin seçimi öğrencilerin/grupların kendisine bırakılır. Bu değişkenleri değiştirerek deneyi tekrar ettirebilirler.
• Grupların tasarladıkları binalarının titreşim durumunda nasıl hareket ettiği her öğrenci tarafından gözlemlenir. Grupların binaları karşılaştırılır. Hangi grubun sarkaçlı binası daha az titreşiyorsa sebebi ile ilgili hipotez kurmaları ve diğer tasarlanan binalarla karşılaştırma yapmaları sağlanır.
2. Etkinlik Nabız Ölçümü ve Sarkaç
Bu etkinlikte öğrencilerin Galileo’nun nabız ölçümü için kullandığı basit aleti kullanarak grup
arkadaşlarının nabız ölçümü yapmaları sağlanacaktır.
• Öncelikle bu ölçümü Galileo’nun nasıl yaptığına dair aşağıdaki makale öğrencilere verilir. Grupların kendi içinde makaleyi okuyarak bu ölçümü nasıl yapacaklarını tartışmaları ve grup içinde görev dağılımı planlaması yapmaları sağlanır.
Galileo ve Pulsilogium
"Galileo Pisa’da kısa süreliğine tıp eğitimi alırken nabız atışını ölçen basit bir araç yapmak için sarkaçtan faydalanmıştır. Bu aletin adı pulsilogiumdu. Bu dönemde tıpta nabız hızının önemli olduğu biliniyordu ancak nabız ölçümünün nesnel bir ölçümü bile yapılamıyordu.
Galileo bu soruna dâhice bir çözüm üretmişti ve bu çözüm de oldukça basitti. Kısa bir ipe kurşun ağırlık astı. İpi ölçeklendirilmiş tahtaya tutturdu. Sarkacın hareketini başlattı, sonra da parmağını ipin asılma noktasından aşağı doğru, hastanın nabzıyla eş zamanlı salınım yapana kadar kaydırdı. Salı- nım süresi ipin uzunluğuna bağlı olduğundan, nesnel ve tekrarlanabilen bir nabız hızı ölçümünü sağ- ladı. Bu ölçüm nesnel ve hassas ölçüm doğrultusunda küçük bir adım olmuş, on yedinci yüzyıl ve aka- binde bilimsel ilerleme bu tür ölçümler üzerine kurulmuştur (Matthews, 2017, s. 295, akt Atlı, 2019)."
212