Page 268 - BİLSEM FİZİK ALANI YARDIMCI DERS MATERYALİ

FİZİK
• Satranç oyununun kurallarını, riskleri, fırsatları ve diğer gerekçeleri göz önünde bulunduracak olursa- nız, beyaz atı getirebileceğiniz karelerin olasılıklarını ve gerekçelerini Tablo 1’de belirtin. (Örneğin atın gidebileceği karelerden biri D3 karesidir. Bu ilk sütuna yazılır. Öğrencinin, satranç kurallarını dikkate alarak D3 karesine oynama olasılığı % kaç olabilir? Bu oran ikinci sütuna yazılır. Bu kareye oynama olasılığını hangi gerekçelere dayanarak belirlediler? Bu üçüncü sütuna yazılır.)
Tablo 1. Beyaz atın gidebileceği karelerin olasılık analizi
Beyaz atın gelebileceği kareler
Beyaz atın gelebileceği kareleri tercih etme olasılığınız (%)
Olasılık tercihinizin gerekçesi
Gruplar Tablo 1’i doldurduktan sonra öğrencilerden gönüllü olanlar kendi tablolarını diğer gruplarla pay- laşabilirler. Atın olası hamleleri ve olasılık yüzdeleri karşılaştırılır. Öğrencilerle aşağıdaki sorular hakkında grup tartışması başlatılır:
• Sizce, olası hamlelere verdiğiniz olasılık değerlerinin toplamı neden 100’dür? Daha düşük veya daha yüksek bir toplam değeri ne anlama gelebilirdi?
• Atın olası hamlelerinin tümünü bir hamlede gerçekleştirebildiği bir satranç tahtası hayal edelim. Yani atın aynı anda birden fazla yerde olabileceğini... Hatta satranç taşlarının tümünün böyle davranabildi- ğini düşünelim. Neler farklı olurdu?
Schödinger’in Kedisi Düşünce Deneyi
Hazırlık için Schödinger’in Kedisi Deneyi’nin anlatıldığı bir video filmi izletilebilir.
Aşağıdaki metin yansıtıcı veya etkileşimli tahta ile görüntülenir. Metin grup üyeleri tarafından okunur. Öğrencilere, okuyacakları metnin kuantum mekaniğine ilişkin bazı iddiaları ifade ettiği söylenir. Metindeki iddiaların bilimsel bir yöntemle tartışılacağı bir grup çalışması yapılacağı açıklanır.
Okuma Metni
Günlük yaşamımızda satrançta bir taşı sadece tek bir kareye oynayabiliriz. Hiçbir taş, aynı anda bir- kaç kareye hareket edemez. Bir insanı hem sağımızda hem de solumuzda giderken göremeyiz. Bir aracın şu anki koordinatlarını ve hızını biliyorsak birkaç dakika sonra nerede olacağını tam olarak hesaplaya- biliriz. Klasik fiziğin geçerli olduğu ölçekte yaşamaya alışmış bizler için bunlar dışındaki bir dünyayı hayal etmek bile pek kolay değil. Oysa kuantum dünyasında bir elektronun birden fazla yerde bulunma olasılığından bahsedebiliriz. Şimdiki pozisyonunu bile tam olarak kestiremiyorsak birkaç dakika sonra
266