Page 50 - BİLSEM FİZİK ALANI YARDIMCI DERS MATERYALİ

FİZİK
l iletkenin boyu ve S iletkenin kesit alanı olmak üzere, direnç R harfi ile gösterilirse bu durum matematik- sel olarak aşağıdaki gibi ifade edilebilir:
R α l v e R α 1S ( 1 )
O hâlde
R α Sl ( 2 )
Bir iletkenin direnci, boyu ve kalınlığı dışında iletkenin cinsine de bağlıdır.
Direncin telin cinsine bağlılığı öz direnç (ρ) ile ifade edilmektedir. Öz direnç değişkenini de ekleyerek di- rencin bağlı olduğu unsurlar matematiksel olarak şöyle ifade edilebilir:
R = ρ . Sl ( 3 )
Işık kirliliği kavramı üzerinde durularak aşağıdaki senaryo öğrencilere dağıtılır. Etkinlik sonunda senaryo-
da belirtilen problem kaynaklarından en az birini ortadan kaldıracak bir çözüm düzeneği üretilecektir.
Senaryo
Günümüzde konut alanları her geçen gün daha fazla büyümektedir. Buna bağlı olarak da sosyal yaşam alanları, parklar, bahçeler çoğalıyor ve insanların ilgisini daha çok çekmek isteyen şirketler reklam panolarını gittikçe daha çok ışıklandırıyor. Çevremizin bilinçli veya bilinçsiz şekilde rastgele aydınlatılmasıyla gökyüzü- ne yayılan ışık miktarı her geçen gün artmaktadır. Yer, miktar ve yöntem bakımından yapılan ışıklandırma hatalarının tümü ışık kirliliği olarak nitelendirilmektedir. Işık kirliliği nedeniyle günümüzde büyük kentlerde geceleri yıldızları seçebilmek zorlaşmıştır (Ansarı, 2013).
Bu senaryoya göre siz değerli öğrencilerden, ışık kirliliğine neden olan kaynakları araştırmanız ve bu kay- naklardan birini yeniden tasarlamanız istenmektedir. Tasarımınızda basit bir elektrik devresinin elemanlarını en az bir kez kullanmanız (ampul, duy, pil, anahtar) gerekmektedir. Tasarımınızı var olan aydınlatma türünün ışık kirliliğini azaltacak şekilde gerçekleştirmeniz ve ileriki aşamada uygulamanız beklenmektedir.
Senaryoda belirtilen problem durumuna uygun olarak öğrenciler gruplar hâlinde çalışarak araştırmalar yaparlar. Yapılan araştırmalara uygun olarak seçilen bir ışık kaynağı (sokak veya otoyol lambası, reklam tabe- lası veya seçilen bir başka kaynak) ışık kirliliğini azaltacak şekilde, kâğıt üzerinde planlama yapılarak tasarla- nır.
Kâğıt üzerinde yapılan planlamaya göre, kullanılan ışık kaynağının bir saatte ne kadar enerjiye ihtiyacı olacağı hesaplanır.
Kâğıt üzerinde yapılan tasarımlar yeniden gözden geçirilir. Sensör olarak kullanılabilecek bir devre elema- nının eklenmesinin ışık kirliliğine etkisi sorgulanır.
Tasarımlar yeniden yapılır.
Tasarımlara uygun olarak ışık kirliliğini azaltan elektrik devresi üretilir.
4. Derinleştirme
48