Page 136 - BOEK SELG.indb

Inzersdorf
Rudolf Steiner — Leven en Werk ǁ Band I
Gedreven door “een diepgaand verlangen filosofische vragen tot een oplossing te brengen” 151weidde Rudolf Steiner zich gedurende de zomermaanden aan een verdere studie van filo- sofische werken. Het was de tijd tussen zijn eindexamen en het begin van het eerste semester aan de Technische Hoge- school in Wenen. Hij verkocht antiquarisch zijn schoolboeken en schafte met de opbrengst daarvan werken aan van onder an- dere Hegel, Schelling en Fichte.
Fichtes Wetenschapsleer – een speciale liefde
In het centrum van zijn inspanningen gedurende deze maan- den stond zonder twijfel zijn uiteenzetting met het levens- werk van Johann Gottlieb Fichte. Het uitgangspunt vormde
daarbij de eerste schets van Fichtes “Wetenschapsleer”.
In de naklank van een aantal lezingen die door hem in Zürich ten huize van Lavater waren gehouden, had Fichte sinds het voorjaar van 1794 het begrip
“Wetenschapsleer” geïntroduceerd. Deze lezingen voor een publiek uit de burgerij, resulteerden in een programmatisch essay met de titel “Over het begrip wetenschapsleer of de zogenaamde filosofie’. Het manuscript van dit essay stuurde Fichte, na zijn benoeming tot hoogleraar aan de universi- teit van Jena, naar Jena om het zijn studenten nog voor het begin van de col- leges toegankelijk te maken. Onder meer om te voorkomen dat meeschrij- ven de plaats zou gaan innemen van het actieve luisteren, en om het begrip onder zijn studenten te bevorderen, had Fichte in Jena vanaf mei 1794 de vakcolleges die hij daar gaf telkens gepubliceerd. Zij droegen de titel “Het fundament voor de gehele wetenschapsleer. Een uitgave voor zijn toehoor- ders”. Het was dit eerste ontwerp van Fichtes “Wetenschapsleer” waarop Rudolf Steiner zich in de zomer van 1879 met “speciale liefde” richtte. Hij verdiepte zich daarmee in wat Fichte aangeduid had als leer van “welk we- ten dan ook”, of ook als “wetenschap over wetenschap als zodanig”. Fichte had willen aantonen, dat de verschillende soorten zekerheid binnen de di- verse vakgebieden, niet op te vatten zijn als feiten van het bewustzijn zon-
151 Rudolf Steiner: ‘Autobiographischer Vortrag über die Kindheits- und Ju- gendjahre bis zur Weimarer Zeit. Berlin, 04.02.1913’. In: Zur Kindheit und Jugend Rudolf Steiners. Berichte und Dokumente. Beiträge zur Rudolf Steiner Gesamtausgabe [B 83/84], p. 17.
136