Page 76 - BOEK SELG.indb

Rudolf Steiner — Leven en Werk ǁ Band I
daarentegen, lagen zowel een in het aangrenzende gebied gevestigde spin- fabriek, als de zogenoemde ‘Hoge bronnen waterleiding’, die Wenen, als hoofdstad van het toenmalige Habsburgse Rijk, van water uit de besneeuw- de berggebieden voorzag.
Het station van Pottschach
Nog dichter bij de dagelijkse ervaringswereld van het kind lag het station zelf, met de perrons, treinen, signaleringen, en telegrafie-apparatuur van zijn vader. Fenomenen waarin zowel elektrische als mechanische principes een rol speelden. Johann Steiner had tot al deze technische ‘verworvenheden’ een afstandelijke verhouding. In tegenstelling tot zijn zoon, die alles diep in zich opnam. [“mijn interesse werd door het mechanische aspect van het bestaan sterk in beslag genomen”].
Ook de fabriek met zijn katoenspinnerij behoorde tot Rudolf Steiners leefwereld en -omgeving. De fabriek bezat een eigen waterinstallatie en ook waren er op het uitgestrekte terrein dat direct aan het stationsperceel grensde de eerste arbeiderswoningen van de streek gevestigd.
Bovendien was er voor kinderen van de arbeiders die niet meer naar de dorpsschool gingen en ouder waren dan tien jaar, sinds 1851 een fabrieks- school op het terrein gehuisvest. Zoals Rudolf Steiner mogelijkerwijs niet helemaal ontgaan zal zijn hadden deze kinderen een hard leven. In een van de kamers van de fabriekswoning kregen zij ‘s ochtends van de dorpsleraar anderhalf uur les en werkten daarna de rest van de dag in de fabriek. Vanaf het twaalfde jaar werd er voltijds in de fabriek gewerkt en was het alleen nog toegestaan om de zondagsschool te bezoeken.
76