Page 77 - BOEK SELG.indb

Boek 1 ■ Kindertijd en adolescentiejaren [1861–1879]
Bij aankomst in Pottschach was Rudolf Steiner nog maar net drie jaar. Hij was zelf geen arbeiderskind. Maar ook het leven van zijn familie kende in Pottschach maar weinig “geluksgoederen” en werd door armoede getekend. In een van zijn voordrachten over het sociale vraagstuk zei hij hierover later:
‘Ik heb niet alleen geleerd mij in de proletariër te verplaatsen door hem te begrijpen, maar ik heb geleerd mij in het proletariaat te verplaatsen door- dat ik zelf onder proletariërs geleefd heb, doordat ik uit het proletariaat voortgekomen ben en ook geleerd heb – gedwongen was te leren – wat het is om met het proletariaat honger te lijden.’ 33
Voor de Steiners in Pottschach, die vakantie noch reizen kenden, geen con- certen bezochten of boeken lazen en veraf van het dorp woonden, was het arriveren van treinen waarbij alle ‘notabelen’ van Pottschach aanwezig wa- ren, als een van de weinige ‘gebeurtenissen’ die het dagelijks leven te bieden had. Maar ook de bezoeken van Robert Audersky, de vrijzinnige pastoor uit de buurgemeente St.Valentin, die Rudolf Steiners vader het laatste nieuws uit de omgeving bracht en graag over van alles met hem van gedach- ten wisselde.
Leopoldine en Gustav
Rudolf Steiner bleek tijdens zijn kinderjaren in Pottschach enigzinds ontoe- gankelijk voor de verhalen uit de omgeving, zij gingen hem “het ene oor in en het andere weer uit”.34 Over zichzelf als klein kind in Pottschach schreef hij in zijn autobiografie:
33 34
‘Als heel kleine jongen had ik een merkwaardige gewoonte. Vanaf het mo- ment dat ik zelfstandig kon eten moest er bijzonder goed op mij gelet worden. Ik was namelijk van mening dat een soepbord of een koffiebeker bedoeld was om maar een keer te gebruiken. En daarom gooide ik als er niet op mij werd gelet, bord of beker na afloop van het eten onder de ta-
Rudolf Steiner: Zürich, 08.03.19. In: Die soziale Frage. [GA 328], p. 167. Rudolf Steiner: ‘Autobiographischer Vortrag über die Kindheits- und Ju- gendjahre bis zur Weimarer Zeit. Berlin, 04.02.1913’. In: Zur Kindheit und Jugend Rudolf Steiners. Berichte und Dokumente. Beiträge zur Rudolf Steiner Gesamtausgabe [B 83/84], p. 6.
77