Page 13 - Letterhoeke 2019-1
P. 13
van de universiteit, zoals de hoogleraren, en voor
hun gezinsleden. De zonen van een professor
konden zo geruisloos colleges volgen, zonder
nadere plichtplegingen zoals het zich laten
inschrijven in het album.’
Portret van Nikolaus Gürtler, professor in de theologie. Veel vragen
(Museum Martena) ‘Waarom werden dan de beide zusjes Gürtler
ingeschreven? Waarom moesten (?) zij wel
steeds goed te lezen. Of de twee vrouwen ook ingeschreven worden? Was het omdat ze meisjes
daadwerkelijk de colleges hebben gevolgd is niet waren, terwijl studeren voorbehouden was aan
te traceren. Er is tot nu toe niets bekend over de jongens? Hebben ze daadwerkelijk colleges
levensloop van beide vrouwen. gevolgd en zo ja, werden daarvoor speciale voor-
zieningen getroffen? Het is immers bekend dat
Jacob van Sluis, kenner bij uitstek van de Anna Maria van Schurman afgeschermd achter
Franeker Academie, is net zo verbaasd over de een gordijn colleges volgde. Waarom werden
vondst als Manon Borst. ‘De vondst heeft iets hun namen weer doorgestreept, en wanneer?
verbluffends, want het gedrukte studentenalbum Was hun inschrijving abusievelijk, omdat ze
is al in 1968 verschenen en toch is de notering geen lessen mochten volgen? Of omdat ze
van deze twee dames vrijwel onopgemerkt formeel toch al onder de academische gemeen-
gebleven – ook door mij. Over het waarom van schap vielen, dus een afzonderlijke inschrijving
deze inschrijving kan men slechts gissen. Dit was onnodig en kon weer worden doorgehaald?
vereist enige toelichting.’ Als zij beiden toch studentes waren, waarom riep
hun inschrijving dan geen discussie of navolging
‘Binnen de stad Franeker vormde de Academie op? Waarom volgden de ‘eerste’ vrouwelijke
een eigen gemeenschap, met bijzondere studenten aan Nederlandse universiteiten veel
voorrechten. De academieburgers genoten later, pas diep in de negentiende eeuw?’
bijvoorbeeld vrijstelling van accijnzen en van
burgerwacht en ze vielen onder een eigen Zoeken naar antwoorden
mildere rechtspraak. Binnenkomende studenten ‘Zonder aanvullende gegevens uit de bronnen –
dienden zich in het Album studiosorum te laten en die ontbreken – lijkt deze dubbele inschrijving
inschrijven om in aanmerking te komen voor een incident, nog doorgehaald ook. In het geval
deze voorrechten. Vanwege hun functie golden van Van Schurman werd haar geleerdheid erkend
deze voorrechten ook voor de functionarissen en volgden geleerde publicaties van haar hand,
maar de beide zussen Gürtler verdwijnen in de
anonimiteit. Zijn ze na vaders overlijden in 1711,
teruggekeerd naar Hanau, vanwaar de weduwe
afkomstig was? Het is onwaarschijnlijk dat hun
vertrek de aanleiding was om de namen door te
halen, want dit gebeurde nooit bij vertrekkende
studenten, tenzij ze vanwege wandaden werden
geroyeerd. Wat is er van de zussen geworden,
zijn ze later nog gehuwd? Manon Borst deed een
verbluffende vondst, die intrigerende vervolg-
vragen oproept. Waar moeten we zoeken naar
antwoorden?’
LETTERHOEKE 1 2019 | 13
