Page 132 - 6. SINIF AKILLI DEFTER

ünite5 EDEBİYATIMIZDA DİNİN İZLERİ

Bir milletin musikisi, örf-adetleri, mimarisi gibi edebiyatı da bağlı olduğu
dinden etkilenir. Hem günlük konuşma dilimiz hem de edebiyatımız İslam
kıs a dininden çok etkilenmiştir. Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatı, İslâmiyet’in ve
kısa
kıs Tasavvufun etkisiyle ortaya çıkmıştır. İslâmiyet’in kökleşip yayılmasında
kısa
a
büyük etkisi olan tasavvuf, zamanla edebî eserlerde de işlenmiş, din ve
tasavvuf, edebiyat aracılığıyla yayılmaya çalışılmıştır.
Dil: İnsanlar arasında iletişi- Her toplum kendine özgü bir edebiyat anlayışı or-
mi sağlayan en temel araçtır.
taya koyar. Bu özelliklerini yazılı ve sözlü edebiyat-
Edebiyat: İnsanların duygu ve ları ile sonraki nesillere aktarırlar. Edebiyatımızda
düşüncelerini dil aracılığıyla da İslam’ın etkisi hikaye, şiir ve masallarda kendini
kelimelere ve yazıya dökerek göstermektedir. Her birinde ayrı ders ve ibretler
aktardığı bir sanat dalıdır. bulunan bu tür eserlere sıkça rastlamak mümkün-
Hilye: Hz. Peygamberin fizik- dür.
sel özelliklerini, güzelliğini Yunus Emre Günlük konuşmalarımızda İslam’a ait pek çok kav-
sade bir dille ve detaylandı- ram, deyim ve atasözü kullanırız. Örneğin;
rarak anlatan eserlerdir.
 İnşallah: Allah dilerse demektir. Bir isteği, temenniyi ifade eder.
Tasavvuf edebiyatında naat,  Maşallah: Allah’ın dediği olur anlamına gelir. Bir şeyin beğenildiğini ifa-
münacat, mevlit, tevhit, ilahi
gibi çeşitler bulunur. de eder.
 Alimallah: Korku ve uyarı anlamında kullanılabilir. Allah bilir anlamında
Münacaat: Allah’a yalvarma ve söylenir.
duayı konu edinen eserler.  Eyvallah: Kabullenme anlamında teşekkür ve minnet amaçlı söylenir.

Naat: Hz. Muhammed’e  Subhanallah: Allah yüceler yücesidir anlamına gelir. Kızgınlık ve bir
(s.a.v.) duyulan sevgi ve say- şeyi beğenmeme anlamlarında da söylenir.
gının şiirsel olarak anlatıldığı  Elhamdulillah: Allah’a hamd olsun anlamına gelir. Şükret-
eserler.
mek için söylenir.
Mevlit: Hz. Peygamber’in do- Tasavvuf Edebiyatı, dinin etkisiyle ortaya çıkan edebiyat çe-
ğumunu konu alan eserler.
şididir. Türklerin İslâmiyet’i kabulünden sonra tasavvufun et-
Tevhid: Türk-İslam ede- kisiyle birçok eser kaleme alınmıştır. Türk edebiyatının üç ana
biyatında Allah’ın varlığını, kolu bulunur. Bunlar Divan edebiyatı, Halk edebiyatı ve Ta-
birliğini, ele alan eserler. savvuf edebiyatıdır. Mevlana Celaleddin Rumi’nin Mesnevi
adlı eseri, Yunus Emre’nin şiirlerinin bulunduğu Divan’ı ve
İlahi: Dinî-tasavvufi içerik Süleyman Çelebi’nin Mevlid’i edebiyatımızda dinin izlerini
taşıyan bestelenmiş şiirlerin taşıyan en önemli eserlerdendir.
genel adıdır.
BİR AYET BİR HADİS MEVLİD Mevlana

Amine hatun Muhammed anesi
Eğer yerde ve gökte Allah’tan başka ilahlar ol-
Ol sedeften doğdu ol dür danesi
Dini ifadeler içeren bazı
Çünkü Abdullah’tan oldı hamile
deyim ve atasözlerimiz: saydı, yer ve gök bozulur giderdi.
Vakt irişdi hefte vü eyyam ile
(Enbiya suresi, 22. ayet)
Hem Muhammed gelmesi oldı yakın
Garip Minareyi Ayetinde, eğer birden fazla yaratıcı olsaydı ne olur-
kuşun yuvasını çalan kılıfını Çok alametler belürdi gelmedin
du? Sorusunun cevabını Kur’an’da Allah bizlere
Allah (Süleyman Çelebi, Mevlid, s. 96.)
yapar. hazırlar.
açık şekilde ifade ederek, evrendeki düzenin bu şe-
Hz. Peygamber’in doğumunu konu alan eserle-
kilde sağlanamayacağını bildirmiştir.
Yalancının Acele re mevlit denir. Mevlit denince akla gelen eserlerin
mumu yatsıya işe şeytan başında Süleyman Çelebi’nin Vesiletü’n-Necat adlı
kadar ya- karışır.
nar. eseri gelmektedir.
132 6. Sınıf Yeni Nesil Akıllı Defter