Page 105 - Asia Tenggara dalam Kurun Niaga 1450-1680 Jilid I - Tanah di Bawah Angin - Anthony Reid
P. 105

3






                                    KEBUDAYAAN  MATERIAL








                              J i k a   ( d a l a m )   h a !   m a k a n a n ,   tc m p a t   r i d u r ,   dan  r u n a h ,  o ra ng    B i r m a   sangat  h e m a t ,
                              maka dalam b c r p a k a ia n  m c r c k a  s a n g a t   m cw  a h   dan b o r o s .  M c r c k a   s c la lu   bicara b a h w a
                              p a k a ia n   m r c r e k a   dilihat o le h   t ia p   o r a n g ;  r a p i   t a k   s e o r a n g   p u n   y a n g   m a s u k   k e   r u m a .h
                              m e r e k a   u n t u k   m e li h a t   a p a   y a n g   m e r e k a   makan dan b a g a im  a n a   m e r e k a   t i n gg a l
                                                                                                 S a n g e r m a n o   1818: 159





                  Rumah S e d e r h a n a ,   Pura Agung


                          rang Asia Te n g g a r a   sangat sedikit menggunakan w a k t u   dan k e k a y a a n n y a

                  Ountuk r u m a h   m e r e k a . J e l a s   bahwa l u n a k n y a   cuaca dan tersedia n y a  pohon­

                  pohon y a n g   cepat  b e s a r ,   pohon kelapa dan b a m b u   sebagai bahan  bangunan

                  m e n j a d i  p e n y e b a b   utama  dari  r e n d a h n y a   prioritas  ini.  Karena  b i a y a   m e m ·

                  b a n g u n   r u m a h   b e g i t u   murah,  rumah  dipandang scbagai  s c s u a t u   y a n g   tidak

                  p e r m a n e n   dan  bukan  sarana  y a n g   patut  untuk  m e n a n a m   u a n g .  M e s k i p u n
                  b a h a n   b a n g u n a n   r u m a h   mudah d i p e r o l e h   d a n   d i g u n a k a n ,   juga m u d a h   hancur.

                  Atap  ilalang  dan  lantai  b i l a h   b a m b u   harus  diganti  setelah  sepuluh  t a h u n ,

                  jika r u m a h n y a   b e l u m   d i t i n g g a l k a n   dalam w a k t u   y a n g   l e b i h   c e p a t   l a g i   a k i b a t

                  k e b a k a r a n ,  p e p e r a n g a n ,   p e r t a n i a n   b e r p i n d a h ,   a t a u   s u a t u   k e m a t i a n   m a u p u n

                  s e r a n g a n   p e n y a k i t   y a n g   m e m b a w a   p e r t a n d a   b u r u k   ( N g u y e n   1934:  188). T ia n g

                  r u m a h   tidak ditana dalam tanah, melainkan m e n u m p a n g   di a ta s n y a ,   untuk

                  m e m u d a h k a n   pemindahan  rumah  seutuhnya  jika  diperlukan.  la  L o u b e r e
                  (1691:  2 9 )   m c n y a k s i k a n   tiga  rumah  o r a n g   Siam  y a n g   dipindahkan  " k u r a n g

                  d a r i   s a t u   j a m "   g u n a   m e l a p a n g k a n   pandangan dari istana r a j a ,   s e d a n g k a n   dua

                  p u l u h   r u m a h   dipindahkan o l e h   p e n g h u n i n y a   k e t i k a   suatu t e m p a t   di M a k a s a r

                  d i p e r l u k a n   u n t u k   m e m b a n g u n   p a b r i k   I n g g r i s   di  t a h u n   1613  Oourdain  1617:

                  293).

                           M e m b a n g u n   k e m b a l i   s e b u a h   rumah s e d e r h a n a   t i d a k l a h   jauh lebih b e r a t

                  daripada  m e m i n d a h k a n n y a .   C r a w f u r d   (1820  I:  1 6 2 )   m e n a k s i r   b a h w a   s e b u a h




                                                                    71
   100   101   102   103   104   105   106   107   108   109   110