Page 19 - 2 выпуск KZ
P. 19
КОМПЛАЕНС
КОМПЛАЕНС
Сатып алудағы сыбайлас жемқорлық
тәуекелдері. Неге назар аудару керек
бюджетінде көзделмеген ТЖҚ сатып алуға
қайта бөлінеді. Бұл ретте түзетулердің мін-
детті шарты болып табылатын дәлелді негіз-
демелер жиі болмайды.
Сатып алудың бәсекеге қабілетсіз әдісін
негізсіз таңдау да жиі кездесетін құқық
бұзушылыққа жатады. Мұндай бұзушылықтың
салдары бәсекелестіктің жоқтығы, әлеуетті
жеткізушілердің шағымдары, компанияның
Биылғы жылы Қазатомөнеркәсіптің беделіне нұқсан келтіру және т.б. салдарынан
комплаенс қызметі («Самұрық-Қазына» АҚ жоғары құны мен сапасы төмен ТЖҚ сатып
ұсынысы бойынша) сатып алуды жүзеге алу болуы мүмкін.
асыру процесінде теріс пайдаланудың бар Әлеуетті өнім берушілерге немесе сатып
екендігін көрсететін жалған шарттар мен алынатын ТЖҚ-ға жоғары талаптар белгілеу
өзге де бұзушылықтарды анықтау мақ- арқылы бәсекелестік ортаны шектеу де сы-
сатында атом холдингінің еншілес және байлас жемқорлық тәуекелінен кем емес.
тәуелді ұйымдарында тексерулер жүргі- Көбінесе сатып алу бастамашылары тәжіри-
зеді. беге, материалдық, қаржылық және еңбек
ресурстарының болуына, жеткізу мерзімдері-
Жүргізілген комплаенс тексерулердің не қойылатын талаптарды, сондай-ақ жет-
қорытындылары, сондай-ақ Қазатомөнер- кізушілердің конкурсқа қатысу мүмкіндігін
кәсіптің бақылау-тексеру бөлімшелерінің шектейтін нақты тауарлардың атауын көрсе-
өзге де тексерулерінің нәтижелері сатып теді. Мұндай мысалдарға нақты қажеттілігі
алуды жүргізу кезінде көптеген және әртүр-
жоқ белгілі бір лицензияларға немесе серти-
лі мән-жайларға жол берілетінін көрсетеді. фикаттарға қойылатын талаптарды белгілеу
Бұл мақалада біз аталған салада сыбайлас жатады.
жемқорлық тәуекелдерін іске асыруға жол Шарттың техникалық ерекшеліктері мен та-
бермеу мақсатында сатып алу процесінде лаптарына сәйкес келмейтін ТЖҚ қабылдау
жиі кездесетін және жүйелі бұзушылықтарға
және төлеу жағдайлары жүйелі сипатқа ие.
әріптестеріміздің назарын аударғымыз ке-
леді. Қарапайым тілмен айтқанда, сізге көк
Тексерулер барысында біз қажеттіліктің сиялы қалам керек, ал сізге қарындаш
жоғарылауын немесе оларға нақты қажет- әкелінді – оны қаламның орнына қабыл-
тілік болмаса да Компанияның бюджетіне дайсыз ба? Бірақ кейбір қызметкерлер
тауарларды, жұмыстарды немесе қызметтерді қандай да бір себептермен мұны тек қо-
(ТЖҚ) сатып алу шығындарын қосуды бай- лайлы деп санамайды, сонымен қатар
қадық. Бюджетті жоспарлау кезеңінде сатып қаламдарды өндіріс процесінде қарын-
алу бастамашылары жеткізушілерден заңсыз даштармен ауыстыруға тырысады.
сыйақы алу мақсатында ТЖҚ-ны сатып алу
қажеттілігі туралы әдейі көтерілген дерек- Мұндай бұзушылықтар өндіріс процесі-
терді ұсынды. Сондай-ақ, тәуекел қажеттілік не немесе жұмысшылардың қауіпсіздігіне
жоқ немесе сатып алу кәсіпорын үшін эко- айтарлықтай әсер етеді. Бұдан басқа, кәсіп-
номикалық әсер етпейтін ТЖҚ сатып алуда орындарға қаржылық және беделдік залал,
көрінуі мүмкін, мысалы, пайдаланылмайтын сондай-ақ уәкілетті органдар тарапынан
немесе қосымша қаржылық немесе сапалы санкциялар салынуы мүмкін.
пайда әкелмейтін тауарды сатып алу. Қазатомөнеркәсіп компаниялар тобының
Тексеру қорытындылары бойынша тағы кез келген қызметкері сатып алу процесі-
бір байқалғаны ТЖҚ жылдық сатып алу не қатысушы бола алады және осы саладағы
жоспарларының негізсіз және жиі өзгеруі сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін болдыр-
болды. Компания бөлімшелерінің бастамасы мауға бағытталған нәтиже әрқайсымыздың
бойынша бюджет компанияның бастапқы іс-әрекетімізге байланысты болмақ.
QAZATOMNEWS, №10(39), 10.2022 19
