Page 82 - 8.SINIF ETKİNLİK KİTAP

TEKNOLOJİ VE TASARIMIN TEMELLERİ
Mühendisliğin Temel Kavramları
Teknoloji ve Tasarımı Öğreniyorum

Bir cismin birim zamanda aldığı yola sürat denir. Sürat ve hız kavramları aynı
değildir. Sürati hesap edebilmek için alınan yolu ve geçen zamanı bilmek gerekir.

Sürat Ölçülen her büyüklüğün mutlaka bir birimle belirtilmesi gerekir. Zaman birimi
saniye (s),dakika (dk),saat(h) olarak ifade edilir. Eğer sürat hesaplanırken verilen de-

ğerler farklı birimlerden ise uzunluk ve zaman çevirimleri yapılır.

Mühendislik, ulaşım araçlarının hızlı, güvenli ve
konforlu tasarlanması ile ilgilenir. Örneğin, sesten daha
hızlı uçan uçaklar , maglev treni gibi tasarımlar mühendis-

lik sayesinde günümüzde kullanılan araçlardır. Geleceğin

ulaşım araçlarının ışık hızında yol alabilmesi için mühen-
disler ve tasarımcılar çalışmalarına devam etmektedir.

Hızın değiştiği herhangi bir süreci ivme olarak adlandırırız. Hız, sürat ve yönü
içerdiğinden, ivme kazanmanın iki yolu vardır: sürati veya yönü değiştirmek (veya her İvme
ikisini değiştirmek). Eğer sürat ve yön değişmiyorsa bu durumda ivme kazanmış olun-

maz.
Örneğin; Düz bir çizgi boyunca 900 km /saat sabit

hızla hareket eden bir jet uçağının çok hızlı hareket ediyor
olsa da ivmesi sıfırdır; çünkü hız değişmemektedir. Jet yerde

iken hızını artırıp havalandığında veya yere inip hızlı bir şe-
kilde durduğunda, yavaşlıyor olduğundan ivmesi olacaktır.

Bir cismin hızının kütlesi ile çarpımıdır. Hafif bir cisme belirli bir kuvvet uygu-
Momentum larsak kolayca hareket eder, aynı şiddetteki kuvveti ağır bir cisme uygularsak daha ya-

vaş hareket edecektir. Hızlı hareket eden cismi durdurmak, yavaş hareket eden bir
cismi durdurmaktan daha zordur.

Örneğin: Araba rampadan aşağı yol aldıkça, hızı
ve momentumu artar. Araba hareket ve hızını koruya-

caktır. Bu hızından dolayı arabanın bir kuvvete sahip
olacağı anlamına gelir. Önündeki bir nesneye çarpana

kadar kuvvetini artıracaktır. Çarptığı nesneye bu yönde
kuvvet uygulayacaktır.

82