Page 303 - เมืองลับแล(ง)

ั้
่
ิ
ด้วยพระแท่นศิลาอาศน์นี้มีได้กลาวถึงในศลาจารึกครั้งสุโขทัย คงมาเลื่อมใสกันต่อในชนกรุงศรี
อยุธยา แรกปรากฏในหนังสือพระราชพงศาวดารเมื่อแผ่นดินพระเจ้าบรมโกษฐ์ ว่าเมื่อ พ.ศ.
๒๒๘๓ ได้เสด็จขึ้นไปนมัสการพระแท่นศิลาอาศน์ และครั้งนั้นได้ทรงบูรณปฏิสังขรณ์มหา

เจดียสถาน ณ ที่ต่าง ๆ ตามหัวเมืองเหนือ มีวัดมหาธาตุเมืองพิษณุโลก เป็นต้น ของที่ทรง

ปฏิสังขรณ์ยังปรากฏอยู่เป็นหลายแห่ง แต่พระแท่นศิลาอาศน์คงเป็นที่นับถือของมหาชนว่า
เป็นมหาเจดียสถานมาก่อนรัชกาลพระเจ้าบรมโกษฐ์แล้ว จึงได้เสด็จไปนมัสการ

เรื่องตำนานของพระแท่นศิลาอาศน์ตามความที่กล่าวกันในพื้นเมืองนั้น อ้างเรื่องถอย
หลังขึ้นไปถึงครั้งพระพุทธเจ้าทั้ง ๕ พระองค์ยังเสวยพระชาติเป็นสัตว์เดียรฉาน ว่าได้มาจำศีล

็
บำเพ็ญพุทธบารมีอยู่ด้วยกัน ณ ที่ตำบลนี้ ครั้นถึงปัจฉิมชาติพระองค์ใดได้ตรัสรู้แล้วก็ว่าไดเสดจ
้
ี
มาประทับ ณ พระแท่นศิลาอาศน์นี้ทุกพระองค์ แต่ถ้าพิจารณาดโดยหลกฐานในทางโบราณคด
ู
ั
้
เหตุที่จะสร้างพระแท่นศิลาอาศน์นี้ เห็นมีเคาเงื่อนอยู่อย่างหนึ่ง ด้วยประเพณีในมัชฌิมประเทศ
แต่ชั้นเดิมมาจนครั้งพระเจ้าอโศกมหาราชนั้น การที่จะสร้างพระพุทธรูปหามีอย่างธรรมเนียมไม่
ถ้าจะทำลวดลายเป็นเรื่องพุทธประวัติย่อมทำเป็นรูปพระพุทธอาสน์ หรือมิฉะนั้นก็ทำรูปรอย
พระพุทธบาทหรือรูปพระธรรมจักรเป็นเครื่องหมายแทนพระพุทธองค์ พระพุทธรูปนั้นพวก

โยนกชาวเมืองคันธารราษฎร์ข้างฝ่ายเหนือคิดประดิษฐ์ขึ้น ต่อเมื่อราว พ.ศ. ๕๕๐ แล้วจึงทำ

แพร่หลายต่อไปในที่อื่นโดยลำดับมา เพราะเหตุเดิมเป็นเช่นว่ามานี้ แม้เมื่อพุทธศาสนิกชนชอบ
บูชาพระพุทธรูปทั่วไปแล้ว การที่จะสร้างพระประธานในโบสถ์วิหารก็ยังไม่ทิ้งคติเดิม มักทำ

ฐานชุกชี หมายความว่าพุทธอาศน์อย่างแบบเดิมเสียชั้นหนึ่งก่อน แล้วจึงทำฐานตั้งพระพุทธรูป

้
บนฐานชุกชีนั้น เลยเป็นแบบอย่าง แม้พระอารามหลวงในกรุงเทพฯ นี้ก็มีฐานชุกชีแทบทังนั้น
ความคิดที่ทำพระแท่นศิลาอาศน์เป็นความคิดเดียวกับที่ทำอาสนะบูชาของเดิม รอยพระพุทธ

บาทคู่ ที่เรียกว่าพระยืนอันมีอยู่ในวัดพระแท่นศิลาอาศน์ ก็เป็นของสร้างตามความคิดเดิมมาแต ่

ิ
ู้
ตำราอันเดียวกัน เพราะฉะนั้นผู้ที่มาคิดสถาปนาพระแท่นศลาอาศน์และพระยืน น่าจะเป็นผมี
ึ่
่
ความรู้และเคยเห็นของเก่ามาแต่ทอื่น บางทีจะเป็นพวกพระสงฆ์ซงไปศึกษามาแตลังกาทวป
ี่
ี
ในครั้งรัชกาลสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถหรือภายหลังนั้นมา มาคิดสร้างขึ้นเมื่อมีผู้ศรัทธา
ั
เลื่อมใสมาก ตำนานที่ว่าพระเจ้า ๕ พะองค์เคยมาจำศีลแต่บุรชาติ และได้มาประทบยับยั้ง
ในเวลาเมื่อตรัสรู้แล้ว เห็นจะเกิดขึ้นประกอบต่อภายหลัง"

มหาสรีธัมมติโลกราชะ : ติโลกราชกับอำนาจเหนือดินแดนเหนือล่าง

หน้า ๑๕