Page 494 - เมืองลับแล(ง)
P. 494
ั
่
เมืองในลุ่มแม่น้ำน่านตั้งแตเหนือไปใต้ คือเมืองทุ่งยั้งในเขต จังหวัดอุตรดิตถ์เมืองสองแควใน จงหวัดพิษณโลก
ุ
และเมืองปากยมในเขตจังหวัดพิจิตร
แสดงว่าเมืองชากังราวควรอยู่ระหว่างเมืองทุ่งยั้งกับเมืองสองแควมากกว่า (คืออยู่เหนือเมืองสองแคว
ขึ้นไป) ได้แก่ เมืองพิชัย อำเภอพิชัย จังหวัดอุตรดิตถ์
(พิเศษ เจียจันทร์พงษ์, นิตยสารศิลปวัฒนธรรม ฉบับเดือนมิถุนายน, ๒๕๓๙ น. ๑๘๐-๑๘๘)
๑.๕ บทความวารสารเมืองโบราณ “ทุ่งยั้งคือนครสระหลวง”
โดยศาสตราจารย์(พิเศษ)ศรีศักร วัลลิโภดม
ลุ่มน้ำยม-น่าน
ถิ่นฐานบ้านเมืองยุคแรกของสุโขทัย
จากการศึกษาทางภูมิวัฒนธรรมของบ้านเมืองดังกล่าว กำหนดได้ค่อนข้างแน่นอนว่าบริเวณที่ตง ั้
บ้านเมืองของสุโขทัยในยุคแรก ๆ นั้น อยู่ในบริเวณลุ่มน้ำยมและลุ่มน้ำน่าน ตั้งแต่เขตจังหวัดตาก อุตรดิตถ์
ลงมาจนถึงสุโขทัยและพิษณุโลก โดยมีเมืองสำคัญ ๔ เมือง อยู่บนลำน้ำยม ๒ เมือง คือเมืองสุโขทัยและ
ศรีสัชนาลัย และบนลำน้ำน่าน ๒ เมืองคือเมืองพิษณุโลกและเมืองทุ่งยั้งทั้ง ๔ เมืองนี้ เมืองสุโขทัย กับ
ุ
ั
เมืองศรีสัชนาลัยมีความชัดเจนทั้งตำแหน่งที่ตั้งของเมืองและชื่อเมืองในศลาจารึกสุโขทย แต่เมืองพิษณโลกกับ
ิ
ุ
เมืองทุ่งยั้งชื่อเมืองปรากฏในสมัยหลัง คือสมัยอยุธยาราวพุทธศตวรรษที่ ๒๑ ลงมา นั่นคือเมืองพิษณโลก เป็น
ุ
ั
เมืองที่สร้างใหม่บนฝั่งตะวันตกของลุ่มน้ำน่านในสมัยสมเดจพระบรมไตรโลกนาถแทนเมืองสองแควครั้งสโขทย
็
บนฝั่งตะวันออกของแม่น้ำน่าน ส่วนเมืองทุ่งยั้งนั้นปรากฏในกฎหมายเก่าของกรุงศรีอยุธยาและศิลาจารึก
สุโขทัย สมัยสุโขทัยตอนปลาย ราวพุทธศตวรรษที่ ๒๐ ลงมา ร่วมสมัยกับเมืองปากยมหรือบางยม บนฝง
ั่
ตะวันออกของแม่น้ำยมในเขตอำเภอศรีสำโรง
่
ั
ในศิลาจารึกสุโขทัยตั้งแตสมัยพระมหาธรรมราชาที่ ๑ (พญาลิไท) ขึ้นไป กล่าวถึงเมืองสำคญอันเป็นท ี่
ประดิษฐานพระบรมธาตุเจดีย์ ที่เป็นสัญลักษณ์ของเมืองในระดับนคร ๔ แห่ง คือ สุโขทัย-ศรีสัชนาลัยบนลำน้ำ
ยมและเมืองสระหลวงสองแควบนลำน้ำน่าน เมืองสุโขทัย เมืองศรีสัชนาลัย และเมืองสองแควนั้นตงอยู่ทไหน
ั้
ี่
เป็นที่ทราบกันแน่นอนแล้ว มีเพียงเมืองสระหลวงที่ยังไม่ทราบแน่ชัด และเป็นที่ถกเถียงกันในบรรดานัก
ประวัติศาสตร์โบราณคดีที่ให้เหตุผลกันไปต่าง ๆ นานา เพราะแต่ก่อนนักประวัติศาสตร์โบราณคดี เชน
่
สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพและท่านอื่น ๆ เห็นยุติว่าเมืองสระหลวงคือเมืองพิจิตรเก่าบนลำน้ำน่าน
เก่า แต่ปัจจุบันเป็นทประจักษ์แล้วว่า เมืองพิจิตรเก่าเป็นตั้งใหม่ในสมัยอยุธยาตอนต้น ราวรัชกาลสมเดจพระ
ี่
็
นครินทราธิราช (เจ้านครอินทร์) ลงมาเพราะบรรดาโบราณสถานสำคัญในเมืองและนอกเมืองล้วนอยู่ในสมัย
ุ
ื่
ั่
อยุธยาทั้งสิ้น หลังจากเลิกเชอว่าเมืองสระหลวงคือพิจตรแลว ได้มีผู้เสนอว่าเมืองสระหลวงคอพิษณโลกบนฝง
ื
้
ิ
ลำน้ำน่านฟากตะวันตก ฝั่งตรงข้ามกับเมืองสองแควบนฝั่งตะวันออก จึงเป็นเมืองที่มีชื่อติดกันว่าสระหลวง-
สองแคว คล้ายกันกับเมืองกำแพงเพชร-ชากังราวหรือกรุงเทพ-ธนบุรีทำนองนั้น จึงยังหาข้อยุติไม่ได ้
การศึกษาเปรียบเทียบสมมุติฐานเมืองซาก (ทราก) ฯ
หน้า ๘
