Page 853 - หนังสือเมืองลับแล(ง)

และ ปล่องควัน ภาษาอังกฤษเรียกว่า Crossdraft Kilns สังคโลกที่เผาสามารถทนต่อความร้อนได้ระหว่าง
้
700 องศาเซลเซียส – 1200 องศาเซลเซียส เข้าใจว่ามีการขุดลอกห้วยแม่ริดแล้วรถแบคโฮขุดตักเตาขึนมา
ื่
ถมบนตลิ่ง ทำให้ชิ้นส่วนเตาแตกกระจัดกระจายเป็น Sherds ให้ได้พบบนหน้าผิวดิน จึงสมควรตั้งชอ
โบราณสถานแห่งนี้ว่า “แหล่งเตาเผาสังคโลก พ่อขาจร แม่ขาเรียก คำไท” เพื่อเป็นการอ้างอิงและเรียกอย่าง
้
เป็นทางการทั้งในปัจจุบันและต่อไปในอนาคต
การสำรวจครั้งนี้ได้รับความร่วมมือจากนายน๊อตหรือนายธีรภัทร จันทร์อินบัว (ซึ่งขณะนั้นเป็น

์
อาสาสมัครมาตั้งดานชุมชนเนื่องในเทศกาลสงกรานต)เป็นอย่างดี แล้วเมื่อเย็นวันที่ 11 เมษายน 2564 ก็ยัง
่
้
ได้ส่งรูปผนังเตาริมห้วยแม่เฉยใกล ๆ วัดแม่เฉยมายั่วให้ไปสำรวจเพิ่มเติมอีก ผมจึงต้องลัดคิวภารกิจอื่นๆเพื่อ
การดังกล่าว
รุ่งเช้าวันที่ 12 เมษายน 2564 จึงไปสำรวจเตาเผาสังคโลกริมห้วยแม่เฉยใกล ๆ วัดแม่เฉย พบว่าเตา
้
นี้อยู่ริมตลิ่ง นายธีรภัทรหย่อนตัวลงไปข้างตลิ่งห้วยแม่เฉยและพาไปชี้ผนังเตาเผาสังคโลกริมห้วย ผมและธีร
์
ภัทรนุ่งกางเกงขาสั้น ถ้ากลิ้งลงไปในวังน้ำก็ถือว่าสละความสบายส่วนตัวเพื่อองคความรู้เรื่องสังคโลกจังหวัด
อุตรดิตถ์ ในขณะที่ฉัตรชยตามลงไปช่วยสำรวจโดยใช้เสียมแซะตลิ่งให้พอถ่ายรูปเป็นหลักฐาน จึง
ั
ได้พบชิ้นส่วน Earthern Ware และ Stone Ware แบบจงใจเคลือบแต่ดินขาวและน้ำเคลือบยังไม่แกร่ง

ิ
เท่าที่ควร จึงเก็บเป็น Sherds ไว้เป็นตัวอย่างในการศึกษาสังคโลกจังหวัดอุตรดตถ์ ขณะที่ผมและคณะทำการ
สำรวจอยู่นั้นก้อนหินกรวดข้างตลิ่งห้วยแม่เฉยได้กลงลงมากระทบหน้าแข้งผมจนเขยวช้ำ เมื่อขึ้นมาจึงไดขอน้ำ
ิ้
้
ี
ของเรือนลูกสาวของพ่อขาลำดวน แม่ขาจรรยา ศรีแย้ม (เลขที่ 79/5 หมู่ที่ 5 บ้านแม่เฉย ต.บ้านด่านนาขาม)
ั
เพื่อล้างเชิร์ด(เศษโบราณวัตถุที่พบหน้าผิวดิน) จึงสมควรตั้งชื่อเตาเผาโบราณสถานแห่งนี้ว่า “แหล่งเตาเผาสงค
โลก พ่อขาลำดวน แม่ขาจรรยา ศรีแย้ม” เพื่อเป็นการอ้างอิงและเรียกอย่างเป็นทางการในปัจจบันและตอไป
ุ
่
ในอนาคต
ในขณะที่ยืนอยู่ริมตลิ่งนั้น มีชาวบ้านขี่รถจักรยานยนต์ผ่านมาพอดี เขาหยุดให้สัมภาษณ์ว่า ตนชื่อนาย
วันชัย แสนเจริญ อายุ 56 ปี เป็นอดีตรองนายก อบต. บ้านด่านนาขาม ในอดีตเมื่อเกิดแผ่นดินถล่มจากยอด

้
ุ
เขาพลึงลงมาท่งนาบ้านแม่เฉย ไดมีไหบรรจุสังคโลกลอยมากับโคลนหยุดยั้งที่ท้งนาของนายลอง ทะซ้อน เขา
ุ
จึงแจ้งให้เจาหน้าที่หน่วยศลปากรที่ 6 มารับโบราณวัตถุนั้นไป ซึ่งขณะนั้นตัวเขาเองเป็นรองนายก อบต.บ้าน
ิ
้
ี่
ด่านนาขาม ได้จุดธูปขอขมาและอุ้มไหขึ้นจากบึงนาใส่รถตทมีตรากรมศลปากรไปในวันนั้น (สัมภาษณ์ นายวัน
ู้
ิ
ชัย แสนเจริญ อายุ 56 ปี เลขที่ 383 ม.5 ต.บ้านด่านนาขาม องเมืองอุตรดิตถ์ โทร.0957349970 12
เมษายน 2564)
จากการสำรวจเบื้องต้นจึงทำให้พบองค์ความรู้สังคโลกในพื้นที่จังหวัดอุตรดิตถ์ว่ามีแหล่งดินขาว แหลง
่
เตาเผาสังคโลก อยู่ริมห้วยแม่ริด ริมห้วยแม่เฉย ตำบลบ้านด่านนาขาม อ.เมืองอุตรดิตถ์ มาตั้งแต่อดีต เดิมพื้นท ี่
ตำบลบ้านด่านนาขามเป็นพื้นทของเมืองลับแลงหลวง จะเห็นได้จากโฉนดที่ออกรับรองการทำประโยชน์ใน
ี่
ที่ดินของพื้นที่ตำบลบ้านด่านนาขามเดิมจะเป็นพื้นที่อำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์มาก่อน
ุ
ั
อนึ่งในระหว่างทางกลบ นายลาเตไดบอกให้แวะดูคันดินและคูน้ำตรงสสานของ แม่ขาปุ๊ จนทร์อินบัว
้
้
ั
พ่อขาทิม คำไท้ พบว่ามีคันดินและคูน้ำตามทชาวบ้านให้ข้อมูลมาสนนิษฐานว่าน่าจะเป็นค่ายคูตอนสยามปราบ
ี่
ั
กบฏเงี้ยวเมืองแพร่ 2445 ซึ่งมีเอกสารเรียกบริเวณนี้ว่า ลับแลน้อย อีกด้วย จึงขอฝากให้อนุชนชาวลับแลง
หลวงศึกษาและบันทึกไว้อ้างอิงกันต่อไปด้วย

บันทึกเรื่องราวการสำรวจเตาเผาสังคโลกริมห้วยแม่ริดและริมห้วยแม่เฉย
~ หน้า ๒ ~