Page 47 - STAV broj 300

jedan bude na sniženju, ili još gore, samo Nekad se zdravlje
piše da je cijena snižena, a zapravo je ista
kao što je uvijek i bila. Ipak, čini se da se ekonomije moglo
i takva praksa mijenja pa je sve više oz- procijeniti i po dužini
biljnih sniženja.
Da se zadržimo još malo na historiji. ženske suknje. Smatralo
Termin “Black Friday” ima prilično dra-
matičnu prošlost. “Black Friday” dogodio se da postoji tendencija
se 24. septembra 1869. godine. Tog dana da se “pokaže malo više”
desio se jednodnevni dramatični pad ci-
jene zlata na berzi zahvaljujući manipu- i “uživa u životu” kada
lacijama dvojice investitora Jaya Goulda ljudi bolje žive
i Jima Fiska. Njihove manipulacije rezul-
tirale su kolapsom cijene zlata i padom
berze za 20 posto. Zbog toga je u nared-
nih sedam dana zaustavljeno berzansko tokom mjeseca ramazana, prosječno dva
trgovanje zlatom. puta sedmično posjećuju šoping-centre, a
Marketinški stručnjaci mudro su isko- najviše kupuju hranu i kućne potrepštine
ristili termin skovan za ovu priliku. Ipak, (71 posto) te odjeću (47 posto). Ramazan
“Black Friday” nije jedini i najznačajni- je iz aspekta potrošnje izuzetno važan i za
ji “shopping day” u svijetu. Subota pri- nemuslimanske zemlje u kojima muslima-
je Božića dan je kada se najviše troši u ni čine manjinu, poput zapadnoevropskih
zapadnim društvima, a 26. decembar, država. Recimo, samo u Velikoj Britaniji
dan nakon Božića, poznat i kao “boxing tokom ramazana potrošnja se povećava za
day”, u nekim zemljama dan je najvećih 200 miliona funti.
godišnjih sniženja, pa time i dan veli- Bez obzira na to da li je riječ o crnom
kog trošenja. Kina ima “Single’s Day” petku, plavom ponedjeljku, Danu samaca
11. novembra. Zo je nezvanični praznik ili pak mjesecu ramazanu, iz aspekta eko-
samaca i obilježava se šopingom s ogro- nomije, to su prilike da se obrne znatna
mnim popustima kako u fizičkoj, tako i suma novca, da se potrošači ohrabre da
u online trgovini. Koliko je Kinezima bi- povećano troše. Osnova ekonomske logike
tan taj “praznik”, govori činjenica da je i jeste trošiti što više, generirati potražnju,
preko online platforme za prodaju Aliba- koja onda generira veću proizvodnju, a to
ba 2018. godine na taj dan ostvaren pro- zahtijeva veću potrebu za novim radnim
met od 30 milijardi dolara. Za razliku od mjestima, a više zaposlenih, logično, zna-
Kine, Evropa je preuzela američki recept či i više onih koji će trošiti.
Piše: Jakub SALKIĆ “Black Fridaya”, a ne treba zaboraviti ni
na “Cyber Monday” ili “Blue Monday”, EKONOMSKI POTENCIJAL VJERSKIH
prvi ponedjeljak nakon “Black Fridaya”, BLAGDANA
kojim marketinški stručnjaci nastoje po- Ipak, ova je godina po svemu neobič-
većati online prodaju, odnosno ohrabriti na, pa i po potrošnji. Zbog epidemiološ-
“Black Friday”, u prijevodu “crni pe- potrošače da i na ovaj način više kupuju. kih mjera, mnogi trgovci daju veće po-
tak”, označava početak sezone sniženja i U muslimanskom svijetu mjesec ra- puste na online kupovinu, nastojeći tako
kupovine poklona pred katolički Božić mazan i dva Bajrama vrijeme su intenziv- odvratiti ljude od dolaska u prodavnice.
25. decembra. Priča o tome seže prilično nije kupovine. Posebno se to odnosi na Koliko je pandemija pogodila svjetsku
daleko u američku historiju, iz koje je i Ramazanski bajram. Prema istraživanju ekonomiju, pokazuje i činjenica da je za
potekao “Black Friday”, ovaj potrošački agencije “YouGov” na području MENA veliki broj trgovaca “Black Friday” bio još
događaj koji se s vremenom proširio sko- regije (Bliski istok i sjeverna Afrika), 60 početkom novembra ili krajem oktobra.
ro na cijeli svijet. Još u 19. stoljeću, kada posto ispitanika tvrdi da troše više novca Sniženja su jedini preostali as u rukavu
je Abraham Lincoln ustanovio američ-
ki praznik Dan zahvalnosti, koji se slavi
posljednjeg četvrtka u novembru, taj dan
označavao je početak božićne kupovine.
S obzirom na to da je taj praznik neradni
dan, božićna kupovina od sredine 19. sto-
ljeća počinje sljedeći dan, dakle u petak.
Iz aspekta marketinga, to je idealno
vrijeme da se poveća prodaja proizvoda
i usluga, zbog čega se na razvijenim trži-
štima cijene drastično spuštaju kako bi se
potaknula potrošnja koja je osnova eko-
nomije. Dakle, to nisu sniženja na kakva
smo navikli u Bosni i Hercegovini, gdje
vrišti reklama 70 posto sniženje, a kada
uđete u radnju, od 1.000 proizvoda, samo

STAV 3/12/2020 47