Page 34 - STAV broj 420

POLITIKA

mogla obnoviti svoju globalnu ulogu, sto- pojačanih aktivnosti britanskih operativaca u zemljama regije, što ilustrira pojačani
ga i slogan Global Britain, što se može tu- u Kazahstanu, Kirgistanu, Tadžikistanu i angažman SAD-a za ovo podneblje. Stav
mačiti kao britanski pokušaj obnavljanja Uzbekistanu. Postoje i neke indicije, iako je State Departmenta može se svesti na po-
nekadašnje imperije. to teško dokazati, da pomenute službe čak maganje u izgradnji prosperitetne, sigurne
Za strateške planere u Londonu Sred- kontroliraju neke ekstremne islamističke i demokratske Srednje Azije, uz obećanja
nja Azija dugo je važila kao područje od grupe za provođenje subverzivnih operaci- ekonomskog ulaganja kroz razne inicijative.
strateškog interesa, ne samo zbog značaj- ja u korist slabljenja britanskih oponena- Ali jasno je da je Washington prije svega
nih rezervi minerala već i zbog geostrateš- ta u regiji. Štaviše, London se nikad nije motiviran da ostvari utjecaj u regiji koja
kog položaja kao mosta između Evrope i odrekao ambicija pokušaja zloupotrebe se nalazi na granici s Rusijom i Kinom,
Jugoistočne Azije. Analitičari vjeruju da nekih elemenata u Republici Türkiye za glavnim američkim oponentima i velikim
je, otkako je Richard Moore postao šef realizaciju svojih interesa u regiji, kako silama. Nova Strategija nacionalne sigur-
Britanske obavještajne službe, došlo do bi prije svega Rusiju potisnuo iz Srednje nosti SAD-a (NSS) jasno navodi koji su
Azije. U tim pokušajima glavna prepreka to glavni izazovi za ovog globalnog hege-
Britancima na tom putu jeste turski pred- mona. Prema NSS-u, Rusija „predstavlja
Rusija je za SAD izazov sjednik Erdoğan i njegova politika koja se neposrednu prijetnju slobodnom i otvore-
sadašnjosti, a Kina je rukovodi prevashodno zaštitom interesa nom međunarodnom sistemu“, a Kina je
„jedini konkurent s namjerom da preobli-
Republike Türkiye u regiji, tako da se
izazov budućnosti. Zemlje može očekivati podrška Londona turskoj kuje međunarodni poredak, koja sve više
Srednje Azije graniče s opoziciji za koju se u Londonu vjeruje da koristi, ekonomsku, diplomatsku, vojnu i
tehnološku moć za ostvarivanje tog cilja“.
bi mogla biti nagodnija interesima poli-
oba ova američka rivala. tike globalne Britanije i politike zapada u Drugim riječima, Rusija je za SAD izazov
Iako su neki posmatrači širem smislu. Dobri odnosi Ankare i Mos- sadašnjosti, a Kina je izazov budućnosti.
kve, bez obzira na određene konkurentske
Zemlje Srednje Azije graniče s oba ova
pogrešno protumačili politike u Južnom Kavkazu, Libiji i Siri- američka rivala. Iako su neki posmatrači
ishitreno američko ji, predstavlja trn u oku zapadne strategi- pogrešno protumačili ishitreno američko
je čiji je cilj podrivanje interesa azijskih
povlačenje iz Afganistana kao odustajanje
povlačenje iz Afganistana rivala u Srednjoj Aziji, posebno Rusije u od globalne hegemonije, istina je pak da
Srednjoj Aziji, ali isto tako Kine i Irana,
je to samo bilo repozicioniranje američke
kao odustajanje od globalne gdje Türkiye kao autonoman igrač više strategije i preusmjeravanje resursa u rea-
hegemonije, istina je ne želi služiti interesima zapada. Ovu či- lizaciju istog cilja – očuvanja globalne do-
njenicu treba imati u vidu kada je riječ o
minacije na način preoblikovanja strategije
pak da je to samo bilo odnosu zapadnih država prema predsto- Washingtona u Srednjoj Aziji koju nikad
repozicioniranje američke jećim izborima u Türkiye i eventualnim nije napustila. Alice Wells, bivša glavna
kalkulacijama kako podržati tursku opo-
zamjenica pomoćnika sekretara za južnu
strategije i preusmjeravanje ziciju predsjedniku Erdoğanu kako bi se i Srednju Aziju u State Departmentu, po-
resursa u realizaciju istog oslabili pragmatični, ali korektni odnosi tvrdila je da je centralna mantra američke
strategije podrška SAD-a „nezavisnosti,
Ankare i Moskve.
cilja – očuvanja globalne suverenitetu i teritorijalnom integritetu“
dominacije na način STVARNI MOTIVI WASHINGTONA regije „u osnovi sveto trojstvo američke
Politika Washingtona prema zemlja-
politike u Srednjoj Aziji“. Bolje obaviješte-
preoblikovanja strategije ma Srednje Azije makar deklarativno po- ni posmatrači složit će se da niti jedna od
Washingtona u Srednjoj Aziji država nezavisnost, suverenitet i teritori- pet država Srednje Azije nije demokratska,
osim Kirgistana, koji ima određene elemen-
jalni integritet zemalja regije. Američki su
koju nikad nije napustila. zvaničnici u zadnje vrijeme često prisutni te demokratskih procesa i najrazvijenije

34 24/3/2023 STAV