Page 17 - STAV broj 335

svoje ambicije da se kroz “regionalne in- u Evropi, sama ideja “mini Schengena”, korektnim diplomatskim rječnikom te
tegracije” nametnu kao jedina adresa za stvaranje nekog slavenskog bloka država “mali Schengen” odbijaju pod izlikom
albansku populaciju Zapadne Makedo- na Balkanu, s Beogradom kao prijestolni- prevelikog broja tekućih regionalnih ini-
nije, Crne Gore i Kosova. Primjećuje se com, mnogo je više na tragu tradicional- cijativa te postojeće alternative – “Berlin-
i povećana opreznost u smislu retorike nih francuskih, a ne njemačkih interesa. skog procesa”, jasno je da ondje, baš kao
pa su prošlogodišnje poklike o “integra- S druge strane, ne treba zaboraviti i u Bosni i Hercegovini, ne postoji kon-
cijama” zamijenile floskule o “saradnji”. da danas u računicu, kao neka protute- senzus, pogotovo jer je posljednja stvar
Takve pretenzije imaju podršku ne ža Beogradu, ulaze i Albanci s Tiranom koja trenutno treba Crnoj Gori integra-
samo Rusije ili Kine već i nekih zapadnih kao velikoalbanskim centrom te stoga cija sa Srbijom.
krugova. Prisjetimo se da je ideju “mini postaje jasno zašto bi zadovoljavanje par- Kosovski predstavnici dosta su direk-
Schengena” 2019. godine podržala Fran- tikularnih apetita dva najbrojnija naro- tniji. Ministrica vanjskih poslova Kosova
cuska nakon tadašnjeg Macronovog veta da na zapadnom Balkanu, koje bi uz to Donika Gervalla-Schwarz osudila je ideju
na proširenje Evropske unije i blokiranja donijelo i konačno rješavanje njihovih “malog Schengena” te ju je vrlo precizno
pristupnih pregovora Sjeverne Makedoni- međusobnih historijskih sukoba, bilo opisala kao “zamku”. Premijer Kosova Al-
je i Albanije te objavljivanja “Francuske izuzetno poželjno i za još neke evropske bin Kurti nekoliko je puta sasvim otvoreno
strategije za Zapadni Balkan”. U njoj se, države mimo Francuske. Osim smanjiva- kritizirao ovu inicijativu nedavno izjavivši
između ostalog, predviđalo da će u obla- nja efekata Zapadu mrske “balkanizaci- kako “Otvoreni Balkan“ više liči na Bal-
sti ekonomije Francuska razvojna agen- je”, od Srba i Albanaca bi se stvorili ako kan otvoren za utjecaje s istoka, posebno
cija podržavati i ohrabrivati “regionalnu već ne saveznici onda ovisnici i dužnici, iz Ruske Federacije i Kine, ali i otvoren
integraciju zemalja Zapadnog Balkana” te bi se vjerovatno trajno udaljili od Ru- za autokratiju, korupciju, ratne zločin-
u cilju “podrške razvoju i stabilizaciji”. sije, koja im više ne bi šta imala ponudi- ce, suprotno evropskim vrijednostima
Kao takav, “mali Schengen” ili “Otvore- ti. Cijenu bi platili Bošnjaci, Makedonci demokratije i vladavine prava”. Kurti je
ni Balkan” u skladu je s Macronovim vi- i Crnogorci (te prištinska politička elita pritom poentirao izjavom da “zajedničko
zijama buduće Evrope koje su na tragu koja bi izgubila razlog postojanja), kao tržište nije moguće sve dok Srbija ne pri-
svojevremene vizije “troslojne” Evrope mali narodi kojima je zajedničko da ih hvati da se suoči s prošlošću”. Tu i jeste
bivšeg francuskog predsjednika Franço- se osporava i kao državotvorne, ali i kao suština svega. Nemoguće je, štaviše sui-
isa Mitterranda. To je vizija Evrope u identitetski zasebne. Takva opasnost, na- cidalno je, ulaziti u bilo kakvu saradnju
kojoj bi unutrašnji sloj i samo jezgro či- žalost, još postoji. a kamoli integracijske procese s državom
nile članice eurozone, srednji sloj bio bi Svega ovoga jako su dobro svjesni i koja ne samo da se nije odrekla svoje po-
sastavljen od svih članica jedinstvenog u Crnoj Gori, ali i na Kosovu. Iako se litike iz devedesetih već i dan-danas drži
evropskog tržišta, dok bi vanjskom slo- Crnogorci – u sličnim problemima kao isti politički kurs te sanja iste hegemoni-
ju bile pridružene one evropske države i bošnjačka politika na nivou Bosne i stičke snove, samo ih pokušava ostvariti
koje bi pristale na “evropske vrijednosti, Hercegovine – koriste isključivo politički drugačijim sredstvima.
principe i slobode”. Ono što se ne govori
jeste da bi svaki od ovih vanjskih sloje-
va morao imati referentnu i u svom slo-
ju politički dominantnu adresu, onakvu
koja bi mogla biti partner zamišljenom
evropskom centru. Nije potrebno mnogo
mašte ili pameti da se pogodi koja bi bila
relevantna adresa tog trećeg sloja Evro-
pe, sastavljenog od zapadnobalkanskih
država u kojima bi Srbi i Albanci činili
apsolutnu većinu.

SVE MANJE ZAGRIJANIH
Srećom, čini se da “mali Schengen”
ima mnogo manju podršku od američke
administracije Joea Bidena nego što ju je
imao od administracije Donalda Trumpa,
te da mu, u suštini, nije naklonjena niti
Njemačka, iako je Edi Rama svojevremeno
tvrdio da Angela Merkel podržava “mini
Schengen”. No da se stav Njemačke u vezi
s tim promijenio, potvrdile su i nedavne
izjave Miguela Bergera, državnog sekretara
Ministarstva vanjskih poslova Njemačke,
date prilikom posjete Bosni i Hercegovi-
ni. Berger je tom prilikom istaknuo da je
interes Njemačke nastavak evroatlantskog
puta Bosne i Hercegovine te da “mini Sc-
hengen” ne predstavlja dio Berlinskog
procesa. Ovo je bilo i očekivano, jer, iako
ne treba učitavati suviše historije 19. i 20. Bosna i Hercegovina, Crna Gora i Kosovo
stoljeća u današnje međunarodne odnose ostaju zatvorene za Otvoreni Balkan

STAV 6/8/2021 17