Page 23 - STAV broj 207

je pisati o NATO-u i sigurnosti Evrope Selmo Cikotić
danas veliki izazov, veći nego što se čini
na prvi pogled, da je izazov pisati o stavu
Evropske unije, koji je prilično anemičan,
pa o Sjedinjenim Američkim Državama i
Zapadnom Balkanu, kao i o sve važnijoj
ulozi Rusije i Turske u regiji. “Kao da se
karte kroje nanovo”, piše Črnčec.
“Autorima je jasno da nema prosperi-
teta društva i država ako nema sigurnosti,
a nema sigurnosti ako nema stabilnosti.
Sveukupna i raznolika stabilnost u drža-
vi preduvjet je za finansijske i ekonomske
investicije. Kapital je stidljiva (uplašena)
ptica, brzo i rano bježi. Ne vraća se laga-
no i brzo, mora da bude uvjerena i sigur- Fikret Muslimović
na da je sve u najboljem redu. Možemo i
ovako, iz umjetničke perspektive i kroz dobrovoljno, što znači nema prisile. A dru- njegovu punu integraciju u evroatlantske
upotrebu metafore, opisati članstvo male go, osnovni cilj i interes NATO-a je da se bezbjednosne strukture.
zemlje i njenih građana u alijansi za de- napad na jednu članicu tretira kao napad Analitičari Cikotić i Muslimović upozo-
mokratski, politički, ekonomski i sveuku- na sve. To je siguran način zaštite suvereni- ravaju da su pozicije Rusije širom Balkana
pni razvitak te države i njenog društva”, teta i teritorijalnog integriteta svih članica. razuđene, dobro organizirane i međusobno
objašnjava Črnčec. Članstvo u NATO najjača je prevencija od povezane, upravo na antizapadnim ideološ-
Kao što poslovica kaže, ne možemo da potencijalnih agresora. kim i političkim osnovama. Konstatiraju da
biramo komšije. Često to važi za sve nas, u je “Vlada RS-a u Banjoj Luci najveći oslonac
našem privatnom životu, a svakako, tako STRATEGIJA OGRANIČENOG Rusije na Balkanu”. U tom su kontekstu “di-
je i s državom. Bosna i Hercegovina nije SUVERENITETA menzije utjecaja Rusije u Srbiji i dimenzije
nikakva iznimka, dodaje Črnčec i nastavlja: Članstvo u NATO alijansi, kao i sve ruskih utjecaja preko Srbije u BiH, Crnoj
“Znači, tu nemamo alternative, geografija aktivnosti vezane za nju, suveren su iz- Gori, Kosovu i Makedoniji, odraz ruske am-
je nemilosrdna. Ali je suverena, nacionalna bor svake od članica. Proširenja Evropske bicije da ostvari dominaciju na Balkanu”,
odluka svake države u kojem pravcu želi unije prije učlanjenja u NATO je rijetkost, što, po njima, indicira činjenicu da Rusija
da se kreće, koje će vrijednosti da slijedi. a iza toga stoji logički argument. Najpri- na Zapadnom Balkanu nastoji u najvećoj
Bira kojim geopolitičkim i geostrategij- je, bezbjedonosno-politička strana euroa- mjeri realizirati, tzv. strategiju ograničenog
skim putem i sa kojim partnerima će naj- tlantske kovanice, NATO, pa poslije toga suvereniteta. “Takva strategija je zaslužna
bolje da zadovolji svoje vlastite nacional- ekonomsko-politička, Evropska unija. Si- što se Srbija našla u svojevrsnom procjepu
ne interes. Znači, ne možemo da biramo gurnost jest preduvjet za ekonomski, poli- između politike neutralnosti koja je zbliža-
komšije, ali možemo da biram društvo sa tički, društveni i sveukupni demokratski va Rusiji i EU kojoj se pokušava približiti”,
kojim ćemo da se družimo. Država može i razvitak jedne države. kaže profesor Vučinić.
treba sama da bira sa kim će u alijansu. A “NATO nudi i daje ram, a na nama je Sadržaji knjige NATO i sigurnost Evrope
skeptici bi rekli, možemo sve sami, nama da nacrtamo sliku, onakvu kakvu želimo grupirani su u dvije velike cjeline. U prvoj
ne trebaju alijanse. To je pogled naivčine, za sebe. A Bosna i Hercegovina ni tu nije je razmotreno prisustvo NATO-a u zemlja-
jer historija nas uči da i najveći ne mogu nikakva iznimka”, zaključuje svoju opser- ma Zapadnog Balkana, u pogledu rezulta-
bez prijateljstva, bez alijansi. Neutralnost vaciju o ovoj knjizi profesor Črnčec. ta i zastoja u integracijskim težnjama za
jeste naivnost. Nedavno je to vrlo krvavo Autori Cikotić i Muslimović konstatiraju članstvo u NATO, što su ujedno rezultati
iskusila Ukrajina, a historija je puna ta- da je “doprinos NATO-a miru i sigurnosti u i zastoja u napretku prema članstvu u EU.
kvih primjera. U međunarodnim odno- BiH i regiji, nakon potpisivanja mirovnog U drugoj sadržajnoj cjelini razmatrana je
sima vrlo je važno međunarodno pravo, sporazuma u Dejtonu i okončanja rata, izraz uloga NATO-a u globalnoj i evropskoj si-
a praksa, nažalost, pokazuje da je bitan odgovornosti prema naporima i rezultati- gurnosti, kao i uloga Alijanse u sukobima
argument moći, a ne moć argumenata. ma tokom ratnog NATO-ovog djelovanja, kojih je bilo i kojih još ima između Zapa-
Naročito male države to dobro razumiju. koje je, u pravcu postizanja mira, pozitiv- da i Rusije. Također, razmatrana je i uloga
Zato i traže dodatne oblike garancija svom no mijenjalo i vojni i politički kontekst po- NATO-a u sukobima između pojedinih ze-
prosperitetu pa i suverenitetu, teritorijal- našanja zaraćenih strana, čime je osiguran malja na Balkanu, s posljedicama na stanje
nom integritetu. Svojoj državnosti. Jedan kontinuitet opstojnosti države Bosne i Her- evropske sigurnosti.
od tih oblika je i NATO alijansa.” cegovine. NATO-ov doprinos poslije rata Analize u knjizi pokazuju da je sigur-
NATO alijansa zasigurno je najjača si- ima karakter preventive ponovnom zaoš- nosna uloga SAD-a bila i ostala naročito
gurnosna alijansa u historiji čovječanstva, travanju krize, odnosno preventive obnovi značajna. Ali objašnjavaju i to da je utje-
u kojoj živi skoro milijarda ljudi, odnosno oružanih neprijateljstava u regiji Zapadnog caj Rusije takav da blokira evroatlantske
jedna sedmina svjetskog stanovništva. Posto- Balkana”. Na ovaj se način, smatra prof. dr. integracije, koje su suverena odluka naro-
ji skoro 69 godina, a i dalje je vitalna. Jača i Boro Vučinić, još jedan od recenzenata, po- da u Bosni i Hercegovini. Kako profesor
širi se od svog početka, od početnih dvanaest tvrđuje početna teza da NATO predstavlja Črnčec reče, komšije ne možemo birati, a
država članica. S posljednjim proširenjem, centralnu bezbjednosnu osovinu od koje, počesto ne možemo ni vjerovati u njihove
učlanjenjem Crne Gore, taj broj porastao je dominantno, zavise prilike ne samo na Za- dobre namjere, te su nam zato potrebni
na 29. Alijansa je, prema riječima profesora padnom Balkanu već i Evropi i svijetu, isku- prijatelji na koje se možemo osloniti. Do-
Črnčeca, opstala iz dva veoma jednostavna stveno preporučujući da perspektiva ovih sadašnje iskustvo uči nas da su takvi pri-
razloga. Prvo, sve države su postale članice prostora može biti prosperitetna samo kroz jatelji u Evropskoj uniji i u NATO-u. n

STAV 21/2/2019 23