Page 31 - STAV broj 302

nad Zapadnom Saharom. Ovu odluku Alžir i Maroko su 1963. preko fronta i Zapadne Sahare izaći na
američke administracije potvrdio je i strateški važnu obalu Atlantskog okeana
ambasador SAD-a u Rabatu, simbolično godine, još dok je Zapadna kod izuzetno važnog Kanarskog otočja.
parafirajući najnoviju geografsku kartu Sahara bila španska Alžir i Maroko su 1963. godine, još
Maroka za vrijeme svečane ceremonije u dok je Zapadna Sahara bila španska ko-
glavnom gradu Rabatu. Ozbiljniji anali- kolonija, vodile granični lonija, vodile granični sukob za kontrolu
tičari ovakvu američku odluku izravno dijela saharskog teritorija kod Tindufa,
dovode u vezu s marokanskim prizna- sukob za kontrolu dijela na koje je Maroko također polagao pra-
njem Izraela i normalizacijom odnosa s saharskog teritorija kod vo posjeda, čemu se Alžir suprotstavio.
Tel Avivom, i to u maniru Trumpove de- Taj kratki rat poznat je kao Rat u pijesku
al-making diplomacije. Ministar vanjskih Tindufa, na koje je Maroko (Harb Ar-Rimal). Posljedice ovog oruža-
poslova Maroka Naser Bourita označio također polagao pravo nog sukoba opterećivale su odnose dviju
je ovu američku odluku “velikim diplo- zemalja čak i nekoliko decenija poslije. U
matskim uspjehom njegove zemlje”, i posjeda, čemu se Alžir to vrijeme, revolucionarni Alžir imao je
to uprkos neriješenom sukobu i statusu podršku Moskve, Egipta i Kube, dok je
Zapadne Sahare sa stanovišta međuna- suprotstavio. Taj kratki rat Washington podržavao Maroko. Ova ide-
rodnog prava i rezolucija UN-a, još od poznat je kao Rat u pijesku. ološka pozadina iz doba bipolarne podjele
potpisivanja primirja između Maroka i svijeta i hladnog rata dobrim se dijelom
Fronta “Polisario” 1991. godine do danas. osjeti i danas, posebno u protivljenju Al-
“Polisario” je oslobodilački gerilski A GDJE JE TU ALŽIR žira marokanskoj kontroli Zapadne Saha-
pokret socijalističke ideološke prove- Od 1975. godine Alžir pruža glavnu re i bezuvjetnoj podršci koju Alžir pruža
nijencije, koji se od 1975. godine bori finansijsku, vojnu, političku i diplomat- Frontu “Polisario” te podršci Amerike i
za nezavisnost Zapadne Sahare. Ova je sku podršku Frontu “Polisario”. Alžir i Izraela Kraljevini Maroko. To samo govo-
organizacija 1976. godine proglasila ne- vojno obučava pripadnike ovog pokreta, ri da je i ono što se smatralo ideološkim
zavisnu državu u egzilu, u ime Sahrawi a još 1976. godine osudio je marokansku sukobom u prošlom stoljeću zapravo bilo
populacije, čiji se broj procjenjuje na oko uspostavu kontrole nad Zapadnom Sa- geopolitički sukob kao što je i danas, a da
pola miliona. Daleko nadmoćniji Maro- harom, označivši je “zločinačkom inva- je uloga komunizma preuveličavana kao
ko, pak, ima više od 36 miliona stanov- zijom”. Od početka sukoba za kontrolu racionalizacija za geopolitičko nadmetanje.
nika. Sahrawi su u etnografskom smislu Zapadne Sahare Alžir se na međunarod- Historičari kao uzroke ovog sukoba
mješavina Berbera, Arapa i pripadnika nom planu ozbiljno i kontinuirano su- navode nejasno razgraničenje između
crne afričke populacije. Insistiraju na et- protstavlja diplomatskim inicijativama dviju zemalja, borbu za mineralne re-
ničkoj i kulturološkoj posebnosti i vla- Maroka da ovaj konflikt pretvori u svo- surse i marokansku viziju o stvaranju
stitom identitetu i tvrde da su podani- ju pobjedu i ovo područje integrira kao tzv. velikog Maroka, a koju je baštinila
ci posljednje kolonije u Africi Zapadne dio Maroka. tadašnja Partija oslobođenja (Istiqlal). S
Sahare, koju smatraju svojom jedinom Rusija je osudila američku odluku druge strane, Ahmed Ben Bella, lider al-
domovinom. da Zapadnu Saharu prizna kao dio Ma- žirske revolucije, vjerovao je da Maroko
Zapadna Sahara bivša je španska ko- roka. Mikhail Bogdanov, zamjenik šefa potpiruje pobunu Berbera u Alžiru, dok
lonija nekoć poznata kao Španska Sahara. ruske diplomacije, ovakvu odluku ame- je kralj Hasan II strepio od simpatija vla-
U valu dekolonizacije tokom sedamde- ričke administracije nazvao je “unilate- stite opozicije prema Alžiru. Maroko je,
setih godina prošlog stoljeća Španija je ralnom”, naglasivši da je time “prekršeno na kraju, bio primoran na povlačenje,
pristala povući se iz ovog dijela Afrike, međunarodno pravo”. Podrška Moskve budući da je izostala pomoć američke
prepustivši Zapadnu Saharu Maroku, Frontu “Polisario” datira još iz perioda (Kennedyjeve) administracije, koja je
koji ju je zauzeo i uspostavio kontrolu hladnog rata, kada je bivši SSSR nastojao strahovala od sovjetske intervencije, te
nad teritorijem. Manji dio Zapadne Sa-
hare Španija je prepustila Mauritaniji, ali
se Mauritanija nekoliko godina kasnije,
nakon oružanog sukoba s frontom, po-
vukla, prepustivši dijelove Zapadne Sa-
hare frontu.
Od tada se “Polisario” zalaže za oslo-
bođenje kompletne Zapadne Sahare,
proglasivši se legitimnim predstavni-
kom populacije Sahrawi. “Polisario” je
proglasio državu Zapadne Sahare u eg-
zilu, poznatu kao Sahravijska Arapska
Demokratska Republika (SADR). Nje-
no sjedište nalazi se u gradu Tinduf, u
istoimenoj pokrajini Alžira, na tromeđi
između Mauritanije, Maroka i Zapadne
Sahare. U ovoj alžirskoj pokrajini kon-
centrirano je više od 50.000 izbjeglih
Sahrawija koji se nalaze u izbjegličkim
kampovima. Tinduf je strateški značajna
regija za Alžir u kojoj se nalaze alžirske
vojne baze i aerodromi. Geografski položaj Zapadne Sahare

STAV 17/12/2020 31