Page 85 - STAV broj 293

očitom kauzalnošću, međusobno prepli- Brz uspjeh američke diplomatije podrivao je uspostavljenu
tala, omogućavajući da se mirovni kon-
cepti modificiraju silom stvorenom sta- paradigmu diplomatske bespomoćnosti da se strane u
njem na terenu, kao i da se oružana sila bosanskohercegovačkom sukobu privole na sporazum. Do
usmjerava ciljevima koji su konvenirali
samim mirovnim konceptima. tada se pregovarački proces odvijao inercijom cikličnih
Taj začarani krug funkcionirao je i nastojanja da se dodatno derogira suverenitet Republike
krajem 1993. godine, u terminalnoj fazi
Oven-Stoltenbergovog plana. Kada je Bosne i Hercegovine i beskonačnih rasprava o varijantama
cijeli pregovarački proces zapao u ozbi- njene teritorijalne podjele. Uspostava Federacije pod
ljan politički ćorsokak, ponovo su u po-
gon stavljena oba navedena pristupa. Uz američkim pokroviteljstvom podvukla je crtu ispod
diplomatski pritisak zainteresiranih me- destruktivnih tendencija multipliciranja potencijalnih
đunarodnih faktora, pokrenute su i voj-
ne akcije s ciljem da se ostvare promjene konstitutivnih elemenata, poput izdajničkog projekta Fikreta
stanja na terenu koje bi primorale ruko- Abdića, i svela problem na odnos dvaju entiteta
vodstvo Republike Bosne i Hercegovine
da prihvati podjelu zemlje. Borbe su in-
tenzivirane na svim dijelovima ratišta, a
s velikim ambicijama izvođene su ope- Sarajeva, uz veliki broj ranjenih, ipak po nekoliko vojnih ciljeva. Iako su to bili
racije srpskih snaga usmjerene slamanju pokrenuo konsterniranu međunarodnu više simbolični gesti ograničenog znača-
Armije Republike Bosne i Hercegovine javnost, pod čijim su pritiskom politički ja, ipak su predstavljali jedan konkretan
na strateški najvažnijim pravcima. Težište faktori konačno počeli efektivno djelova- iskorak realne političke i vojne sile u bo-
ove ofanzive bilo je na području Sarajeva, ti, pa je uz ultimatum NATO saveza da će sanskohercegovačkoj krizi, koji je nago-
gdje su napadi na vitalne tačke njegove izvršiti zračne udare na položaje srpskih vještavao mogućnosti promjena.
odbrane trajali od zadnje trećine decem- snaga oko Sarajeva potpisan i kako-tako
bra 1993. do kraja januara 1994. Njihov sproveden sporazum o stavljanju teškog ZAOKRET
neuspješan završetak kulminirao je po- naoružanja u zoni 20 kilometara od centra Pravi i vidljiv zaokret u pristupu krizi
četkom februara, tipično za srpske vojne Sarajeva pod kontrolu snaga UN-a. Ulti- predstavljalo je potpisivanje Vašington-
kampanje u ovom ratu, artiljerijskim na- matum NATO snaga s ciljem zaustavljanja skog sporazuma u martu 1994. godine,
padima na civilno stanovništvo Sarajeva. napada na civilno stanovništvo postav- američkog diplomatskog projekta kojim
Sve se odvijalo po već ustaljenom ljen je i u goraždanskoj enklavi, koja se je uspostavljena Federacija Bosne i Her-
obrascu agresije i činilo se da će tako i nakon Sarajeva tokom aprila 1994. našla cegovine i okončan oružani sukob Armi-
nastaviti, ali je stravični masakr na pijaci pod udarima srpskih snaga. Tom prilikom je Republike Bosne i Hercegovine s Hr-
Markale, u kojem je ubijeno 68 građana avijacija NATO-a djelovala je i borbeno vatskom vojskom i Hrvatskim vijećem

STAV 15/10/2020 85