Page 10 - STAV 55 24.03.2016.

anja Luka je doživjela najveći ur- na prvi pogled ona je harmonijom svojih
bani razvitak u 16. i 17. stoljeću, oblika i odnosom masa, te svojevrsnom pi-
u vrijeme napredovanja i uspona ramidalnom kompozicijom, čiji je centar
BOsmanskog carstva, u početku kao označavala kupola, a vertikalnost nagla-
glavni grad Bosanskog sandžaka (od 1553. šavala munara, privlačila i oduševljavala
godine), a kasnije kao centar Bosanskog svoje posjetioce, počevši od vječnog put-
pašaluka (1580. godine). Od malog sred- nika Evlije Čelebije, za koga je ona bila
njovjekovnog grada razvila se u najve- poput carske, od austrijskih, francuskih i
ći grad Bosanske krajine i postala drugi ruskih konzula, te brojnih drugih putnika
grad po značaju i veličini u Bosanskom namjernika”, zapisala je u Dokumentima
ejaletu. Koristeći sve prednosti koje joj je opstanka Sabira Husedžinović.
omogućavao vojni i politički status, ali i Ime graditelja koji je izgradio zna-
geografski položaj, Banja Luka je postala menitu džamiju nepoznato je, ali je naj-
društveni, vojni, politički, kulturni i tr- vjerovatnije bio učenik Mimara Sinana.
govački centar tog dijela Bosne. “Osobitost prostornog rješenja uvijek je
Prva džamija u Banjoj Luci, posvećena svrstavala Ferhadiju džamiju u zanimljive
sultanu Sulejmanu Kanuniju i nazvana i rijetke objekte našeg graditeljstva. Ta
Careva, izgrađena je 1527. godine u pod- osobitost ogledala se u raščlanjenoj os-
građu tvrđave. Urbanizaciji Banje Luke novi, gdje je centralni prostor za namaz
doprinio je najviše vakuf Ferhat-paše So- bio pokriven kupolom, dok su prošire-
kolovića, prvog beglerbega Bosanskog nja sa strane bila pokrivena svodovima,
pašaluka. On je pažljivo odabrao lokaciju a mihrab polukupolom. Zbog sličnosti
za izgradnju svakog objekta, a džamiju je njenog prostornog rješenja i Muradije
postavio u žižu graditeljskih aktivnosti. džamije u Manisi, koja je nastala 1585.
Oko monumentalnih objekata, koje je godine i koju je gradio Kodža Mimar Si-
izgradio Ferhat-paša, formirala se banja- nan, može se pretpostaviti da je projekat
lučka čaršija. Ferhadije džamije nastao u istanbulskom
ateljeu najvećeg arhitekte Osmanskog car-
SPOMENIK SVJETSKE stva. Džamija je sa turbetima Ferhat-pa-
KULTURNE BAŠTINE še, Safikadune i njegovih bajraktara, kao
Ferhadija džamija bila je središnji i haremom, šadrvanom, ogradom, porta-
objekt banjalučke čaršije i jedno od naj- lom i česmom činila kompleks”, navela
uspješnijih arhitektonskih ostvarenja je Husedžinović.
islamske arhitekture 16. stoljeća na na- U kompleksu Ferhadije nalazila su se i
šem tlu. Izgrađena je 1579. godine, kako 3 turbeta, Ferhat-paše, njegove unuke Sa-
je svjedočio kameni tarih na njenom zidu. fikadune i njegovih barjaktara, željezna
Džamija je bila 18 metara široka, 14 me- i kamena ograda s česmom u kutu, ša-
tara dugačka, vrh kupole bio je 18 meta- drvan i staro mezarje u vrtu. Kasnije je
ra visok, a munara 43 metra. Ferhadija je kompleks dopunjen sahat-kulom, izgra-
uvrštena na listu spomenika kulturne ba- đenom nedaleko od džamije. Šadrvan
štine Bosne i Hercegovine 1950. godine, a koji ima funkcionalnu ulogu uzimanja
kasnije je bila uvrštena na listu spomeni- abdesta prije namaza, kako primjećuje
ka svjetske baštine pri UNESCO-u. “Već Husedžinović, predstavlja i simbolično

10 24/3/2016 STAV