Page 35 - BROJ 58 14.04.2016.

Armensko-
-azerbejdžanski konflikt
oko Nagorno-Karabakha
u osnovi je sukob

dvaju principa:
samoopredjeljenja i
teritorijalnog integriteta.
U pozadini i ovog rata

jesu ekonomski razlozi
zbog kojih je “zamrznuti
konflikt” opet buknuo
svom silinom
vijeku potisnulo armensku verziju “Ar- Obnavljanje sukoba
tsakh” govori ponešto o historiji. teško je gledati van
Kao izvor nepravde prema Armencima
i dobrim dijelom kao opravdanje za njihov konteksta povratka Rusije
agresivni iredentizam, uzima se činjenica u imperijalističke vode.
da je Staljin 1921. godine dodijelio oblast
Azerbejdžanu. Često se poteže argument Vijest da su dva deputata
da je to imperijalni projekt SSSR-a u cilju Ruske dume predložili Vladi
“zavadi pa vladaj”, ali se gubi iz vida da Rusije da napravi reviziju
su ovakvi i slični “geografski” projekti po
dvama osnovama (komunističkoj i imperi- Moskovskog ugovora iz
jalnoj) nadnacionalne, sovjetske imperije 1921. godine kao da ukazuje
bili prije svega motivirani ekonomijom. na to. Ovim su ugovorom
Ako je armenski historijski kontinuitet
(ma šta to značilo) oštećen dodjelom Na- i Karskim mirom Turskoj
gorno-Karabakha Azerbejdžanu, Azerbej- vraćene teritorije osvojene
džan je ekonomski osakaćen izdvajanjem
te oblasti iz njegove teritorije. Da je prin- u Rusko-turskom ratu
cip divide et impera bio primarni za Sovje- (1877–1878)
te, onda bi vjerovatno ostavili ostrvo koje
zauzima 14% azerbejdžanske teritorije kao
kost u grlu Azerbejdžanu. A kada je riječ o armenske revolucionarne federacije, u os-
ekonomiji, presijecanje logičnih i najkra- novi nacionalističke (lijeve) partije osno-
ćih komunikacija kao rezultata samopro- vane 1890. godine koja operira u zemlja-
glašenja Republike Nagorno-Karabakh i ma gdje ima armenske dijaspore, a sada
posljedično zapečaćenje tursko-armenske u Nagorno-Karabakhu i samoj Armeniji.
granice ekonomski najviše ugrožava upra- Početni protesti i zahtjevi za otcjeplje-
Sve ostalo, a to su prepoznatljivi alati vo Armence. njem od Azerbejdžana u februaru 1988.
za raspirivanje sukoba, jeste dekoracija. godine bili su taktički ogrnuti u sovjet-
I u ovom slučaju postoje dvije rivalske UZALUDNE REZOLUCIJE UN‑a sku retoriku koristivši Gorbačevu politiku
historijske naracije, mahom građene na Može se reći da je dezintegracija So- glasnosti. Protesti u Stepanakertu (glav-
mitovima. Međutim, činjenica je da re- vjetskog Saveza upravo počela na pitanju nom gradu Nagorno-Karabakha) i Jere-
gija za oba naroda ima simboličko zna- Nagorno-Karabakha. Armenija, koja je vanu izazvali su kontraproteste u Bakuu,
čenje koje je teško precijeniti. Historij- odavala utisak kao jedne od najlojalnijih a ubrzo su počeli pogromi i progoni. Se-
ski i demografski tradicionalno armenski republika SSSR-a, zapravo je sve vrijeme lektivno izvještavanje, sovjetski nespretni
region, koji je uživao visok stepen auto- gajila nacionalističku politiku. Raspiriva- pokušaji kontrole medija i jaki armenski
nomije, istovremeno je i kolijevka azer- nje iredentizma Armenaca Nagorny-Ka- lobi učinili su da svijet, uglavnom, zna za
bejdžanske nacije iz koje potječu njeni rabakha bilo je već u završnoj fazi kada pogrom Armenaca u Sumgaitu, gradu 15
pjesnici. Daleko je od istine da je to uvi- se on javno manifestirao u februaru 1988. kilometara sjeverno od Bakua, a da se sko-
jek bilo mjesto sukoba. Uostalom, samo godine. Malo je poznato da su već tada ro ništa ne zna o progonima Azerbejdža-
ime s ruskom riječju “nagorny”, što znači Armenci, pripadnici komsomolske omla- naca, kako iz Nagorno-Karabakha tako iz
planinski, i iransko-turskom složenicom dine, bili naoružani u anticipaciji rata do Armenije, kojima su ponekad prethodili
“karabakh”, što znači crna bašta, govori kojeg njihovi separatistički ciljevi moraju pogromi. Armenija je bila etnički očišće-
ponešto o multikulturnosti regije, dok dovesti. Naoružavanje je počelo još 1986. na od Azerbejdžanaca i Kurda muslimana
činjenica da je ime Karabakh još u 14. godine iz inostranstva uz pomoć Dašnaka, još tokom 1989. godine, prije nego što je

STAV 14/4/2016 35