Page 41 - STAV broj 212

U Rožajama SANDŽAČKI BOŠNJACI

izložba “Od VEĆ ČINOM ROĐENJA

Balkana do POSTAJU PODANICI

Čanakkalea”

ošnjačko vijeće u Crnoj Gori u sa-
Bradnji s Institutom “Yunus Emre” iz
Podgorice i Opštinom Rožaje organi- Piše:
ziralo je izložbu fotografija i projekciju Esad RAHIĆ
dokumentarnog filma Od Balkana do
Čanakkalea u čitaonici Narodne bibli- andžački Bošnjaci rađaju se, žive dio Sandžaka polahko se sveo na tri
oteke i Galeriji “Magaza”. Izložba foto- Si umiru kao građani drugog reda. općine s većinskim bošnjačkim življem:
grafija i projekcija dokumentarnog filma Nedostatak ravnopravnosti odavno je Novi Pazar, Sjenicu i Tutin. I ove tri op-
organizirala se 18. marta u Rožajama u postao uobičajen i skoro prirodna ži- ćine zlonamjerno su podijelili na dva
čast godišnjice bitke kod Çanakkalea, votna okolnost. Narod kod kojeg otupi okruga: Raški i Zlatiborski.
za koju se smatra da je najkrvavija bit- i izblijedi osjećanje vrijednosti slobode Pošto otvoreni oblici represije nisu dali
ka Prvog svjetskog rata. Vođena je iz- počinje i ropstvo prihvatati kao način očekivane rezultate, u zadnje tri decenije
među 3. novembra 1914. i 18. marta života. Počinje da se zadovoljava golim provodi se otvoreni ekonomski genocid.
1915. godine. Prema turskim izvorima, biološkim vegetiranjem i opstankom. U Sandžaku ne stanuje riječ investicija.
broj dobrovoljaca Bošnjaka iz Sandža- Sandžački Bošnjaci više su od jednog Građani su prepušteni ekonomskom
ka koji su sudjelovali u bici najmanje je stoljeća izloženi različitim oblicima i ste- beznađu i alarmantnoj sadašnjosti. Svi
16 hiljada ljudi. penima represije. Cilj svih velikodržavnih ekonomski putevi vode iz Sandžaka.
Direktor Instituta “Yunus Emre” Can Gu- planova bio je Sandžak bez Bošnjaka. Konvoji autobusa svakodnevno odvode
ray kazao je da je bitka kod Çanakkalea Narod koji je decenijama izložen eg- sandžačku mladost u pravcu Zapada.
jedna od najznačajnijih bitaka u historiji zodusu i pokušajima fizičke eliminacije Sandžak se polahko, ali sigurno pretva-
čovječanstva, a prisutnima se obratio i svaku vremensku pauzu u kojoj nije bilo ra u najveći starački dom na Balkanu.
kulturolog iz Rožaja Ibiš Kujević. On je otvorenih nasrtaja na njegovu biološku Beograd je shvatio da sandžačke Bošnja-
kazao da je od djetinjstva izučavao po- supstancu smatrao je vrhuncem dobrih ke ne može nijedna srpska vlast držati u
jedinosti u vezi s ovom bitkom, a imao vremena i podnošljivog odnosa prema sukcesivnoj i perfektnoj pokornosti, kao
je razlog jer je njegov djed, po kome je njemu. Sandžački Bošnjaci već činom što to mogu postići satrapi iz bošnjačkih
dobio ime, poginuo na Çanakkaleu. Ku- rođenja postaju podanici. Od njih se redova. Čak i cijena ovog efekta pokaza-
jević je naglasio da je bitka trajala 14 traži besprijekorna lojalnost. Zauzvrat la se skoro zanemarljivom. Udomljenje,
mjeseci i da je značajan broj Bošnjaka iz im se ne nudi ništa. Ma koliko bili odani, privilegije i karijera pojedinca – za slobo-
Bosne i Sandžaka učestvovao u ovoj bici. kontinuirano su “sumnjivo lice”. du cijelog njegovog naroda. Osvajanje
Po kazivanju Selmanage Kardovića, koji Nikada nisu pitani u kojoj državi i pod slobode mukotrpan je i dugotrajan pro-
je bio učesnik i dobio priznanje za pod- kakvom vlašću žele da žive. Sve im je ces. Srpskom narodu potrošio je četiri
vige, iz Rožaja je bilo oko 200 boraca. nametano jednim argumentom: silom i stoljeća dok je sazreo za podizanje Pr-
Broj muslimana koji je učestvovao u ovoj pravom jačeg. Pošto faktor snage nije vog srpskog ustanka, ali okusivši slatke
bici, prema istraživanju koje je vršio knji- bio na njihovoj strani, kao slabijoj stra- plodove slobode i samostalnosti, nije
ževnik Ćamil Sijarić, iz BiH i iz Sandžaka ni dat im je samo jedan izbor: da ćute i mu trebalo ni godinu i po do podizanja
iznosi oko 27 hiljada, od toga 17 hiljada trpe. Čak i Ustav Republike Srbije nam Drugog srpskog ustanka. Na samom
iz Sandžaka. Izložba je do sada prika- jasno i eksplicitno daje do znanja da je početku Prvog srpskog ustanka, pored
zana i u Podgorici i Ulcinju. Srbija država srpskog naroda. Bošnjaci naređenja da se pale hanovi i musliman-
su, prema ovom najvećem zakonskom ske palanke, Karađorđe je naredio da se
aktu, nepostojeća i amorfna demograf- zapale kuće i svim onim Srbima koji su
ska pojava. bili protiv ustanka i za kooperativni od-
Sandžački Bošnjaci izloženi su i termi- nos prema osmanskoj vlasti.
nološkom nasilju. Umjesto tradicional- Narod koji doživi iskustvo slobode i sa-
nog i historijski utemeljenog naziva za mostalnosti po cijenu života nikada više
ovu historijsku pokrajinu – Sandžak, u neće dozvoliti da bude pod tuđom vlašću.
literaturi i medijima sve se više name- Ali sloboda se ne dobija u obliku poklona.
će vještački i novokomponirani naziv Put ka slobodi kaldrmisan je upornom i
– Raška oblast. Pod tmurnim nebom odlučnom borbom. A do cilja stižu samo
besperspektivnog bitisanja njihova bio- dobro organizirani narodi s jasno iskrista-
loška supstanca i fizički prostor nepre- liziranom nacionalnom i državotvornom
stano se topio i smanjivao. Srbijanski sviješću, koji znaju šta hoće i šta žele. n

STAV 28/3/2019 41TAV 28/3/2019 41
S