Page 44 - STAV broj 212

POLITIKA

ali i izmišljenim neprijateljima. Zbog či- Muniba Korkut
njenice da su se “Mladi muslimani” tokom
Drugog svjetskog rata kroz svoje tekstove
i stavove deklarirali kao antikomunisti,
te zbog masovnosti pokreta i intelektu-
alnog kvaliteta članstva, našli su se na
udaru komunista već u prvim danima
“oslobođenja”, a što se produžilo masov-
no i oštro sve do 1949, a u nešto slabijem
kapacitetu, uz iznimku velikog politički
montiranog “Sarajevskog procesa”, sve
do sloma komunizma 1990. Komunisti
su prepoznali u “Mladim muslimanima”
i jednom broju bošnjačke uleme snagu
koja će im se oduprijeti u ciljevima koje
su zacrtali pred sobom, a to su:
Nerješavanje nacionalnog pitanja Bošnja-
ka. Iako je na prvom zasjedanju ZAVNO-
BiH-a u Mrkonjić-Gradu 25. novembra
1943. godine jasno rečeno da BiH nije ni
srpska, ni hrvatska, ni muslimanska, već
i srpska i hrvatska i muslimanska, ipak
se nakon okončanja rata nije pristupilo
rješavanju nacionalnog pitanja Bošnjaka,
makar i da budu imenovani kao Musli- pod kontrolu vlasti. Reisa je birala prak- Na prvom zasjedanju ZAVNOS-a iza-
mani (s velikim M). Naprotiv, komuni- tično partija, a on je uz druge špijune brana su 62 vijećnika. Prvi predsjednik
stički stavovi prema nacionalnom pitanju unutar IZ vodio politiku koja je odgova- Predsjedništva ZAVNOS-a bio je Sreten
Bošnjaka ostali su isti kao i u Kraljevini rala komunističkoj vlasti. Zatvorene su Vukosavljević, a njegov zamjenik muftija
Jugoslaviji. Bošnjaci mogu biti ili Srbi ili sve medrese osim Gazi Husrev-begove Murat ef. Šećeragić. Trećom odlukom s
Hrvati. Rodoljub Čolaković, predsjednik u Sarajevu. Ukinuti su mektebi, ženama Drugog zasjedanja AVNOJ-a Sandžaku se
prve bh. vlade, kaže: “U BiH, kao što je je skinut zar i feredža. Nikada se IZ nije dodjeljuje federalni status i ravnopravan
poznato, žive dvije nacije: Srbi i Hrvati, i oglasila nakon hapšenja velikih alima po- status sa svim ostalim republikama i po-
muslimani koji su nesumnjivo slovenske put Kasima ef. Dobrače ili svih drugih krajinama Jugoslavije. ZAVNOS je uki-
rase. Njima će se dati mogućnost da se mir- imama i službenika IZ koji su uhapšeni nut 29. marta 1945. godine na zasjedanju
nim, evolutivnim putem, nacionalno opre- do 1950. godine. Naprotiv, pojedinci su u Novom Pazaru, a područje pod upravom
dijele” (Oslobođenje, 9. aprila 1945, str. 2); i sami učestvovali u anatemisanju kolega ZAVNOS-a podijeljeno je između Srbije
Ukidanje humanitarnih, nacionalnih i i prijavljivanju vlastima, poput direktora i Crne Gore. Odluka o podjeli Sandžaka
kulturnih institucija. Ukinuto je kultur- medrese Sulejmana Kemure, kasnije rei- donijeta je na sjednici AVNOJ-a. Iako
no društvo “Trezvenost” i humanitar- sa, koji je komunističkoj policiji prijavio je Sandžak bio višenacionalan, zbog ve-
no društvo “Merhamet”. Od “Gajreta” i učenika Omera Kovača zbog posjedova- ćinskog bošnjačkog stanovništva, srpski
“Uzdanice” formiran je “Preporod” kao nja propagandnog materijala “Mladih i crnogorski nacionalisti i hegemonisti u
pandan srpskom društvu “Prosvjeta” i hr- muslimana”. Omera Kovača će tokom redovima komunista zaustavili su dodjelji-
vatskom “Napretku”. U svima je bio jak istrage ubiti; vanje Sandžaku statusa republike unutar
utjecaj komunističke vlasti. Ali, ni to ko- Sprečavanje Sandžaka da postane repu- Jugoslavije. Na ovaj čin niko nije mogao
munističkoj vlasti nije bilo dovoljno, pa blika unutar Federativne Jugoslavije. Dana reagirati od bošnjačke inteligencije jer su
su 1949. raspustili ova društva, a umjesto 20. oktobra 1943. godine u Pljevljima je već na ovaj ili onaj način bili pod priti-
njih, formiran je Savez amaterskih kul- formirano Zemaljsko antifašističko vijeće skom i torturom komunističkog režima.
turno-umjetničkih društava; narodnog oslobođenja Sandžaka. Osnivač- Obračun komunista s “Mladim mu-
Obračun s vjerom u Boga i Islamskom ka skupština ZAVNOS-a održana je 20. i slimanima” uz obračun sa sljedbenici-
zajednicom. Islamska zajednica je stavljena 21. novembra 1943. godine u Pljevljima. ma Informbiroa bio je najveći i najma-
sovniji po broju učesnika i broju žrtava.
Zbog činjenice da su se “Mladi muslimani” tokom Drugog Zanimljivo da se o obračunu komunista
s “Mladim muslimanima” nije puno zna-
svjetskog rata kroz svoje tekstove i stavove deklarirali kao lo sve do pada komunizma, za razliku od
antikomunisti, te zbog masovnosti pokreta i intelektualnog obračuna s pripadnicima Informbiroa.
kvaliteta članstva, našli su se na udaru komunista već u prvim Razlog je tome što je svako spominjanje
danima “oslobođenja”, a što se produžilo masovno i oštro sve do “Mladih muslimana” značilo privođenje
i torturu nad onim ko se osmjelio govo-
1949, a u nešto slabijem kapacitetu, uz iznimku velikog politički riti o njima. Do 1950. godine komunisti
montiranog “Sarajevskog procesa”, sve do sloma komunizma su uspjeli ili pobiti ili zatvoriti cjeloku-
1990. Komunisti su prepoznali u “Mladim muslimanima” i jednom pnu bošnjačku inteligenciju koja je imala
drukčiju viziju društva od komunističke
broju bošnjačke uleme snagu koja će im se oduprijeti u ciljevima vizije. Uglavnom su to bili “Mladi mu-
koje su zacrtali pred sobom slimani” (procjenjuje se da je oko 1.200
pripadnika “Mladih muslimana” prošlo

44 28/3/2019 STAV