Page 96 - STAV broj 164-165
P. 96
putopis
Göbekli Tepe u Turskoj, najstarije svetište i primjer ljudske
arhitekture na svijetu
Trbušasto brdo
promijenilo tok historije
Otkriće Göbekli Tepa, mjesta koje je UNESCO uvrstio na privremenu Listu svjetske kulturne
baštine, dovelo je u pitanje dosadašnja saznanja o prahistorijskim vremenima. Kada je 1994.
godine Nijemac Klaus Schmidt u Turskoj otkrio ovo drevno svetište, barem dvostruko starije od
bilo čega sličnog na svijetu, čak 7.000 godina starije od Stonehengea ili 5.500 od prvih gradova
u Mezopotamiji, svi su bili u šoku. Kompleksne isklesane obredne stijene sa slikama životinja
potječu iz 9000. godine pr. n. e., dakle iz vremena prije nego što su ljudi počeli obrađivati zemlju.
Do otkrića je smatrano kako su samo naprednije civilizacije gradile takva monumentalna svetišta,
odnosno kako su se pojavila tek s pojavom agrikulture
Piše: Enisa alagIĆ Međutim, starost ovih građevina nije Istraživanje ovog arheološkog nala-
enisa@stav.ba ništa u poređenju s Göbekli Tepom, pre- zišta počelo je devedesetih godina proš-
ma mišljenju većine arheologa, hramom log stoljeća iako su arheolozi Univerzi-
Gotovo sve stare civilizacije pravile izgrađenim oko 9000. godine pr. n. e, do teta u Chicagu otkrili Göbekli Tepe još
su sebi svojstvene monumental- sada najstarijim pronađenim nalazištem šezdesetih godina, utvrdivši tada da je
ne vjerske građevine, a najpozna- ove vrste na svijetu. riječ o vojnoj stražarnici iz vremena Bi-
tije među njima jesu Partenon, zantije. Međutim, Klaus Schmidt, istra-
antički hram posvećen božici Ateni na PRECIZNI GRAĐEVINSKI PROJEKT živač Njemačkog arheološkog institu-
atenskoj akropoli iz 438. godine pr. n. e., ta, utvrdio je 1994. godine da su ploče
zigurati, drevni hramovi koje su gradili Smješten na jugoistoku Turske, blizu pronađene na ovom lokalitetu nastale
uglavnom Sumeri na području nekadašnje sirijske granice, grada Şanlıurfa i rijeke mnogo ranije nego što se mislilo. On je
Mezopotamije 2000. godine pr. n. e., a u Eufrat, Göbekli Tepe (turski “trbušasto 1995. godine s turskim arheolozima po-
Evropi, tačnije u jugozapadnoj Engleskoj, brdo”) arheološki je lokalitet mezolitič- čeo sistematično istraživanje ovog mje-
imamo primjer Stonehengea, spomenik kog svetišta. Najpoznatiji je kao najstariji sta, zahvaljujući kojem je pronašao osam
za koji se smatra da je služio za vjerske primjer monumentalne arhitekture, na- prstenova od kamenja, a geomagnetsko
obrede, napravljen 3000. godine pr. n. e. stao oko 9600.-8200. godine pr. n. e., oko snimanje pokazalo je da ih ima najma-
7.000 godina prije Keopsove piramide u nje dvadeset i da su, naizgled, poredani
Gizi, koja se smatra jednom od najstarijih bez nekakvog reda.
vjerskih građevina na svijetu.
96 26/4/2018 STAV
