Page 91 - STAV broj 164-165

za dobivanje te titule, piše Musić, retoričke posebnosti svojstve-
bio je memoriziranje najmanje sto- ne Božijoj riječi već je ostala
tinu hiljada hadisa. Tokom prvog i pod utjecajem strukture časne
drugog stoljeća po lunarnom hidžr- Božije knjige u toj mjeri da se
etskom kalendaru riječi poslanika tragovi tog utjecaja očitavaju
Muhammeda su memorizirane, a pri svakom susretu sa samom
samo su nerijetki ih zapisivali. Prvi strukturom Hafizovih pjesa-
nosioci ove titule, odnosno čuvari ma; kako na nivou stiha, tako
hadisa, bili su Poslanikovi prijatelji, i na nivou gazela, odnosno u
ashabi koji su svoje znanje prenijeli međuodnosu distiha koji te
tabiinima. Pošto su ashabi i tabiini gazele čine. Ovi su utjecaji,
putovali po raznim državama tadaš- primjećuje autor, primjetni
njeg svijeta s namjerom upoznavanja na leksikografskom, retorič-
drugih naroda s osnovama islama, kom, strukturalnom i seman-
sakupljači hadisa suočavali su se sa tičkom nivou.
sve većim poteškoćama u provjeri Iako Musić u obzir uzima
lanca prenosilaca. sve bitne kontekste nastanka
Hafizovog djela, on ipak ističe
Osobe koje su učile i čuvale da je usklađenost riječi sa znače-
Kur’an od početka su titulirane kao njem u Divanu toliko izražena da
učači (qārī), a s vremenom je titula je nemoguće ne primijetiti kako
hafiza dodjeljivana i njima, ali, kako je na pjesnikovo djelo ponajpri-
objašnjava Musić, kao sintagma ha- je utjecao Kur’an, a tek potom
fiz Kur’ana. Oni su uživali poseban i drugi faktori vezani za povije-
ugled na područjima nastanjenim sno, kulturološko i geografsko
muslimanima. U osmom hidžret- okruženje u kojem je bivstvovao.
skom stoljeću dolazi do ubrzanog Njegov osebujni poetski dar bio
razvoja kur’anskih znanosti i poseb- je samo instrument na putu pre-
no egzegeze. Širaz je u tom procesu zentacije skrivenih ljepota u sa-
bio značajan naučni centar ne samo moj Božijoj knjizi kroz njihovo
u Iranu već i šire. predstavljanje u formi pjesničkog
doživljaja. Hafizova retoričnost iz
“Nositi titulu hafiza Kur’ana u aspekta umjerenosti i brevitacije
takvim prilikama značilo je ujedno umnogome podsjeća na kur’ansko,
uživati i posebnu čast. Kiraethane, čemu je, bez sumnje, doprinijelo
odnosno škole za učenje Kur’ana, bile pjesnikovo intenzivno druženje i sa
su otvarane uz skoro svaki značajni- Zamahšerijevim Kaššafom.
ji legat (vakuf), te su učitelji imali i Golan- “Hazif se kao i Zamahšeri, čiji se tef-
mjesečna primanja. Sam vladar šejh dam u pred- sir smatra vrhunskim književnim i reto-
Abu Ishak Indžu utemeljio je uz staru govoru Divana navodi ričkim tumačenjem časne Knjige, oslanja
Gradsku džamiju jednu takvu školu da je “bio posvećen čuvanju hif- na kur’anski stil posebno odlikovan idža-
koja je kasnije nazvana Ḫodāḫāne (Bo- za, odan bogobojaznosti i dobročinstvu i zom. (...) Tokom mladalačke posvećenosti
žija kuća). Zabilježena je predaja prema predan proučavanju Keššafa i Miftaha...” izučavanju kur’anskog teksta, zahvaljujući
kojoj je Hafiz Širazi noći provodio upra- Koliko je Hafiz Širazi utjecao na cjeloku- sadržaju Kaššafa, uspio je spoznati značaj
vo u toj školi, te da je kružio oko nje po- pnu orijentalno-islamsku kulturu, svjedo- idžaza u uspješnosti procesa prenošenja
navljajući kur’anske ajete i čuvajući hifz. či i činjenica da se opća imenica hafiz u misli kroz pisanu formu. Upravo pod utje-
Upravo ta svoja duhovna stanja opisao je njegovom slučaju piše velikim početnim cajem ovog djela uspijeva dosegnuti vrlo
u nekoliko stihova u Divanu. On se već od slovom, te je njegov pseudonim postao visok nivo retoričke kvalitete i u svojim
djetinjstva počeo upoznavati s Kur’anom, asocijacijom za ovu časnu titulu. stihovima okupiti veoma profinjene re-
da bi u mladosti slušao predavanja nekih toričke slike. Malo je djela u perzijskoj
od najznačajnijih stručnjaka u oblastima UTJECAJ KUR’ANA NA HAFIZOVO DJELO književnosti u kojoj se u tom obimu
tefsira, mudroslovlja, filozofije, gnoze i mogu pronaći tako profinjene retoričke
muzike u Širazu”, piše Musić. Hafizov sa- Musić ističe da zbog pjesnikovog kon- slike”, objašnjava Musić. Njegova studija
vremenik koji je na kraju i sakupio njegove tinuiranog druženja s kur’anskim tekstom o Hafizu Širaziju, čije smo kratke dijelo-
gazele u jedinstvenu zbirku Muhammed Hafizova poezija nije samo poprimila

ve predstavili u ovom tekstu, zasigurno
Musić ističe da zbog pjesnikovog kontinuiranog druženja će predstavljati osnovu za svaki iole oz-
s kur’anskim tekstom Hafizova poezija nije samo biljan naučni rad o Hafizu u Bosni i Her-
poprimila retoričke posebnosti svojstvene Božijoj riječi cegovini, ali i šire. Pritom je lišena reto-
već je ostala pod utjecajem strukture časne Božije rične pirotehnike, što je čini dostupnom
knjige u toj mjeri da se tragovi tog utjecaja očitavaju pri i široj čitalačkoj publici, istoj onoj kojoj
svakom susretu sa samom strukturom Hafizovih pjesama se Musić, kao baštinik tradicije čitanja i
tumačenja Hafizovog Divana starijoj od
500 godina, svakog drugog utorka obra-
ća u Mevlevijskom kulturnom centru na
Jekovcu. n

STAV 26/4/2018 91