Page 27 - STAV broj 355

Piše: Osman SOFTIĆ

jedinjeni Arapski Emirati (UAE), ratova najutjecajnijih regionalnih i transre- O novom vanjskopolitičkom kursu Abu
jedna od najbogatijih arapskih mo- gionalnih sila, koji su za posljedicu imali Dhabija najbolje svjedoči nedavna izjava
narhija u zaljevu, u novije vrijeme dislociranje nekoliko miliona stanovnika, šefa diplomatije UAE-a Anwara Gargasha
Upostaju diplomatski hiperaktivni u migrantsku krizu, ekonomski kolaps i hao- koju je dao za jedan američki vanjskopo-
želji da se pozicioniraju kao balansirajuća tično socio-ekonomsko stanje u široj regiji. litički institut: “Moramo po svaku cijenu
sila Bliskog istoka i medijator između Irana Iako su neki zapadni analitičari poput britan- nastojati izbjeći sukobe koji bi mogli im-
i Izraela. UAE je federalno uređena država skog autora Christophera Davidsona pred- plicirati SAD i zemlje u regiji.” Promjena
koju čini sedam relativno autonomnih emi- viđali pad arapskih monarhija u Persijskom diplomatskog kursa dolazi u momentu kad
rata. Politički, administrativni i vojni centar zaljevu, to se ipak nije desilo. Ipak, došlo je se očekuje da bi Iran i SAD, uprkos poteš-
UAE-a u najvećem je i najbogatijem emira- do velikog animoziteta, nepovjerenja i proxy koćama oko pregovora koji se vode u Beču,
tu Abu Dhabi, a finansijska moć tradicio- sukoba između vladajućih arapskih monarhija ipak mogli postići sporazum o reafirmaci-
nalno je koncentrirana u Dubaiju. UAE je zaljeva s protagonistima revolucionarnih pro- ji iranskog nuklearnog programa u nekom
protekle decenije bio snažno vojno angaži- mjena s jedne, kao i s vodećim regionalnim obliku kojim bi Iranu bile ukinute barem
ran u nekoliko ratom zahvaćenih područ- silama, Iranom i Turskom, s druge strane. neke od sankcija za ustupak prekida oboga-
ja arapskog svijeta. Oružane snage UAE-a Strah od potencijalne hegemonije Turske i ćivanja urana do mjere koja bi Iranu mogla
kojim komandira umirovljeni australijski Irana u regiji postepeno je približio pome- omogućiti dovoljno neophodnog materijala
general Mike Hindmarsh posebno su bile nute arapske zemlje Izraelu. Tom razvoju za proizvodnju prve nuklearne bombe, koji
aktivne u Jemenu, i to na jugu ove zemlje, doprinijela je i odluka Washingtona o ranije bi trebao predstavljati novu, stabilniju eru u
te u Libiji. U objema zemljama Abu Dhabi najavljivanom povlačenju ofanzivnih američ- međunarodnim odnosima na Bliskom isto-
je pokušao utjecati na ishod sukoba podr- kih vojnih potencijala s Arapskog poluoto- ku koje karakterizira nepovjerenje, strah i
žavajući svoje odabrane favorite čiji se ratni nesigurnost.
ciljevi poklapaju s nacionalnim interesima, Čak i kada je u pitanju Izrael Abu Dhabi je prošle godine uspostavio
ideologijom i vanjskopolitičkim prioritetima diplomatske odnose s Tel Avivom u okviru
UAE-a. Oduševljeni vojnim potencijalima i i Iran, vlasti u Abu Dhabiju Abramskog sporazuma o normalizaciji odnosa s
militarističkom dispozicijom UAE-a, neki su smatraju da se to pitanje Izraelom prošle godine. To su također učinili
zapadni analitičari ovu arapsku državu na- Maroko, Bahrein i Sudan. Pored nuklear-
zvali “arapskom Spartom”. Navodno je ovu mora riješiti diplomatskim, nog aspekta glede Irana, Abu Dhabi dijeli
kvalifikaciju prvi upotrijebio general James a ne vojnim putem. Ovaj nezadovoljstvo i strah Izraela i Washingtona
Mattis, prvi sekretar za odbranu SAD-a u zbog iranskog razvojnog programa balistič-
Trumpovoj administraciji koji je Emirate dramatični vanjskopolitički kih raketa koje Iran smatra defanzivnim, a
nazvao “malom Spartom”. zaokret Abu Dhabija mogao koje susjedi vide kao ofanzivno oružje, kao
i iranskog regionalnog angažmana širom
DIPLOMATSKI “TOUR DE FORCE” bi rezultirati potpunim Bliskog istoka gdje Teheran podržava lo-
Politiku UAE-a mogli bismo označi- kalne šijitske vojne formacije koje koristi u
ti kao zagovornika statusa quo na Bliskom preoblikovanjem geopolitičkih asimetričnom sukobu i koje vidi kao snage
istoku budući da se žestoko suprotstavila prilika na Bliskom istoku. otpora američko-izraelskom utjecaju. Iako
snagama “Arapskog proljeća”, čija je agen- se arapske monarhije oslanjaju na američ-
da za revolucionarne promjene regionalnog ka uslijed smanjenog interesa Washingtona ku silu u pogledu očuvanja svoje sigurno-
poretka putem masovnih narodnih protesta, da po svaku cijenu bude garantor sigurnosti sti, spremnost Washingtona za nastavkom
a kasnije i oružanog ustanka kad se suočila s vladajućih sistema na Bliskom istoku zbog dosadašnjeg vojnog angažmana po svaku
državnom represijom u Siriji, najviše pogo- drugih, važnijih prioriteta Amerike da svoje cijenu sve je slabija budući da ovo područje
dovala interesima transnacionalne arapske glavne vojne potencijale usmjeri ka istoku za Washington više nije od vitalnog nacio-
islamske organizacije “Muslimanska bra- Azije, gdje Kina postaje ozbiljna prijetnja nalnog interesa. Stoga, Abu Dhabi i druge
ća” i Turskoj kao jednoj od najdinamični- američkoj hegemonističkoj poziciji. arapske monarhije planiraju uspostavljanje
jih regionalnih muslimanskih nearapskih Abu Dhabi je ranije, za vrijeme predsjed- partnerskog, pa čak i savezničkog odnosa s
sila koju karakterizira demokratski sistem ničkog mandata Donalda Trumpa u Bijeloj Izraelom.
i čija je Vlada u to vrijeme podržala demo- kući, u koordinaciji s Rijadom, kao i Izrael, Međutim, nastojanja Abu Dhabija da
kratski kurs promjena u arapskom svije- zagovarao oštriju intervenciju protiv Irana, balansira svoju sigurnost s ekonomsko-tr-
tu kao nadu za progres regije iz autokrat- kojeg većina arapskih monarhija optužuje za govinskim prioritetima proteklih mjese-
skih represivnih sistema u demokratiju. miješanje u arapska pitanja i pokušaj uspo- ci dovelo je do kompetitivnog odnosa sa
Pored oružanih sukoba koji još uvijek nisu stavljanja regionalne hegemonije na Bliskom Saudijskom Arabijom. Prestolonasljednik
okončani u Siriji i Jemenu, a djelimično su istoku. Ova tvrda antagonistička pozicija Abu Saudijske Arabije Mohammad bin Salman
još aktivni u Libiji, Bliski istok je tokom Dhabija nedavno se drastično promijenila, a provodi program hipermodernizacije kako
protekle decenije prošao kroz turbulentan rigidni odnos ove zemlje prema Iranu i Tur- u sferi ekonomije, tako u sferi liberaliza-
period koji je rezultirao sukobom snaga sta- skoj više nije karakteristika politike UAE-a. cije društva. Kamen međaš tih promjena
tusa quo i protagonista demokratskih pro- Novi diplomatski tour de force Abu Dhabija jeste ekonomska vizija do 2030. i napušta-
mjena. Uslijed stranih intervencija i kon- signalizira ozbiljnu promjenu vanjskopo- nje rigidnog vehabističkog ustrojstva koje
trarevolucionarnog otpora promjenama od litičke pozicije Abu Dhabija, koji, čini se, predstavlja stanoviti šok i iznenađenje za
protagonista statusa quo predvođenih Sa- napušta pozicije vojnog avanturizma nakon tamošnji vjerski establišment, s obzirom na
udijskom Arabijom i Emiratima, regija je što se isti pokazao neuspješnim i štetnim po to da je aktivističko širenje saudijske inter-
postala poprište krvavih ratova, razaranja, interese ove dinamične, bogate i tehnološki pretacije islama širom svijeta predstavljalo
destrukcije, sektaških sukoba i posredničkih najnaprednije arapske monarhije. jednu od temeljnih komponenti saudijske

STAV 24/12/2021 27