Page 14 - 08.01.2016 Faktor 56

14 I I 8.1.2016.
PETAK

Svijet

Ko se uz koga svrstava u sporu Saudijske Arabije i Irana koji traje već hiljadama godina
BORBA ZA PREVLAST NA

BLISKOM ISTOKU I ŠIRE

Jedino što se danas čini sigurnim jeste da će saudijsko-iransko neprijateljstvo produžiti mizeriju
u Jemenu i Siriji i udaljiti sukobljene strane od diplomatskog rješenja za ratove u te dvije zemlje

rojni saveznici Saudij- CRNO MORE MUSLIMANI U SVIJETU
ske Arabije pridruži-
li su se diplomatskim 1,5 milijardi muslimana
Bakcijama protiv Irana AFGANISTAN 85-90 posto su suniti
nakon što je spaljena Saudijska TURSKA 10-15 posto su šiiti
ambasada u Teheranu tokom
protesta zbog ubistva šiitskog IRAN 90 posto populacije
vjerskog vođe Nimra al-Nimra. SIRIJA Egipta, Jordana i
Bahrein i Sudan prekinuli su PAKISTAN Saudijske Arabije su suniti
odnose sa Iranom, a Ujedinje- MEDITERAN LIBAN IRAK 90 posto populacije
ni Arapski Emirati su spustili Irana, Iraka, Bahreina,
diplomatske odnose na razinu IZRAEL Azerbajdžana su šiiti
otpravnika poslova. Tokom vi- KUVAJT 81,8 miliona stanovnika
kenda, sve iranske diplomate BAHREIN SUNITI ima Iran
su protjerane iz Saudijske Ara- KATAR
bije, a saudijski ministar vanj- ŠIITI 27,7 miliona ljudi živi
u Saudijskoj Arabiji
skih poslova najavio je i prekid UAE VEHABIJE
ekonomskih odnosa sa Iranom LIBIJA EGIPAT SAUDIJSKA ARABIJA 25 posto stanovnika
te prekid svih avionskih i dru- IBADI Saudijske Arabije su šiiti
gih linija između dvije zemlje. 11 posto stanovnika
Jedino što će biti dopušteno Irana su suniti
je dolazak iranskih hadžija u OMAN 545.000 vojnika ima
Meku i Medinu. CRVENO MORE Iran
SUDAN
Hiljadugodišnji animozitet 233.500 vojnika ima
Saudijska Arabija i Iran su Saudijska Arabija
ključne sunitske i šiitske sile JEMEN ARAPSKO MORE 6,3 milijarde dolara
u tom regionu i podržavaju i ERITREJA vojni je budžet Teherana
suprotstavljene strane u Siriji 56 milijardi dolara vojni
i Jemenu. je budžet Rijada
Spor između njih ima dubo-
ke religijske, povijesne i poli- 415,5 milijardi dolara
je BDP Irana
tičke korijene koji su stari više SOMALIJA
od hiljadu godina. Nakon smrti 746 milijardi dolara je
poslanika Muhameda, njego- BDP Saudijske Arabije
vi sljedbenici su se podijelili Saudijska Arabija i Iran su ključne sunitske i šiitske sile u tom regionu i podržavaju i suprotstavljene strane u Siriji i Jemenu KO JE UZ KOGA
oko toga tko su njegovi pravi
nasljednici. I suniti i šiiti dije- Tokom “Arapskog proljeća” širom Bliskog istoka. Kad se novi mirovni pregovori koali- dok svjetske sile pozivaju na Grupiranje
le fundamentalna vjerovanja i Iran je podržao svog saveznika tome doda i iranski bijes zbog cija pod vodstvom Saudijske deeskalaciju posljednjeg spo-
koegzistiraju stoljećima, a ani- Bašara al-Assada, a Saudijci su smrtonosnog stampeda tokom Arabije bombardira šiitske ra između Rijada i Teherana, saveznika
mozitet između Saudijske Ara- podržali opoziciju što je prote- prošlogodišnjeg hadža i još Houthi pobunjenike u Jemenu jedino što se danas čini sigur-
bije i Irana najbolje se može ste pretvorilo u građanski rat. “agresivnija” vanjska politi- koje podupire Iran. Dogovo- nim je da će saudijsko-iran- Jordan i Egipat kao i Su-
razumjeti kroz termin “borbe ka Saudijske Arabije nakon reno primirje sredinom prošle sko neprijateljstvo produži- dan i Kuvajt podržali su Sau-
za prevlast” na Bliskom isto- So na ranu ustoličenja novog saudijskog godine nije trajalo niti jedan ti mizeriju u Jemenu i Siriji dijsku Arabiju i osudili iran-
ku i šire. U Bahreinu su saudijske trupe kralja Salmana bin Abdulazi- dan, a mirovni pregovori su i udaljiti sukobljene strane sko “agresivno ponašanje”,
Neprijateljstvo između Sau- pomogle u gušenju antivladi- za Al Sauda onda se pogublje- neslavno propali. od diplomatskog rješenja za jednako kao i sunitska vlast
dijske Arabije i Irana zaoštrava nih protesta većinskog šiit- nje 47 “terorista” uključujući Teheran želi da njegov sa- ratove u te dvije zemlje. Po- u većinski šiitskom Bahrei-
se s Iranskom revolucijom iz skog stanovništva. Rijad se i šiitskog vjerskog lidera u veznik Bašar al-Assad ostane sebno je zanimljiv položaj nu. Ujedinjeni Arapski Emi-
1979. godine. Teheran je po- posebno osjetio “ugroženim” Saudijskoj Arabiji Nimra al- na vlasti u Siriji, dok je Rijad Sjedinjenih Država, (neka- rati smanjili su broj diploma-
čeo podržavati šiitske stranke prošle godine nakon postiza- Nimra čini tek nevažnim u hi- jasnog stava da on mora otići. dašnjeg) iranskoga glavnog ta u Iranu. S druge strane,
i paravojne formacije u ino- nja “nuklearnog sporazuma” ljadugodišnjem sukobu dvije I jedna i druga strana ili imaju protivnika i (nekadašnjeg) Sirija i Irak su pogubljenje
stranstvu, a Rijad je, zabrinut između Irana i ključnih svjet- glavne struje u islamu. svoje vojnike na terenu ili po- saudijskog saveznika, koji šiitskog lidera u Saudijskoj
zbog jačanja utjecaja Irana, skih sila što je dovelo do uki- državaju suprotstavljene stra- se riješio ovisnosti od naf- Arabiji Nimra al-Nimra pro-
krenuo u jačanje veza sa dru- danja sankcija Teheranu. Rijad, Refleksije na Siriju ne u građanskom ratu u kojem te s Bliskog istoka, povećao glasili “zločinom”. Podrš-
gim sunitskim vladama uklju- prema procjenama analitičara, Danas su dva ključna žari- je, prema nekim procjenama, svoju domaću proizvodnju ku Iranu u novonastalom
čujući i formiranje Zaljevskog sad se zabrinuo da će to dove- šta ovog spora Sirija i Jemen. ubijeno više od 250.000 lju- posebno kroz “fracking” što sporu sa Saudijskom Ara-
vijeća za saradnju. sti i do jače podrške šiitima Dok se pokušavaju organizirati di, a raseljeni su milioni. I je oborilo cijene nafte na ne- bijom pruža jedna od glav-
Tenzije su eskalirale 1980. što više od 30 dolara po ba- nih frakcija u regionu koja
kad je Saudijska Arabija tokom RECEP TAYYIP ERDOGAN relu. To je opustošilo i u de- uživa podršku Teherana -
osmogodišnjeg iransko-iračkog ficit težak desetine milijardi libanski pokret Hezbolah,
rata podržala pokojnog iračkog Cilj zavaditi islamski svijet dolara “gurnulo” saudijski koji je 1982. i osnovan uz
lidera Sadama Huseina, a nije budžet i dovelo do toga da pomoć iranske Revolucio-
pomogao ni incident tokom Turska je većinski sunitska zemlja, a nje- Egiptu među osuđenicima na smrtnu kaznu ta zemlja, zajedno sa još ne- narne garde nakon što je
hadža 1987. kad je poginulo zin predsjednik Recep Tayyip Erdogan indi- i Mohamed Morsi, prvi demokratski izabrani koliko susjednih arapskih, po Izrael napao Liban.
na stotine iranskih hodoča- rektno je stao uz Saudijsku Arabiju kazavši predsjednik te zemlje i da se zbog toga niko prvi put uvede PDV, podigne Što se tiče ostalih regio-
snika. Diplomatske veze su kako je pogubljenje šiitskog vjerskog lide- ne buni. Morsija, lidera Muslimanske braće, cijene nafte, struje, vode… nalnih aktera, tu je Izrael
poslije toga suspendirane na ra “unutrašnje pitanje Saudijske Arabije”. smijenila je vojska na čelu sa generalom Ab- Najcrnje predviđanje je da koji smatra Iran svojom naj-
tri godine. Drugi ključni do- Erdogan je ocijenio da “islamski svijet po- delom Fattahom el-Sisijem nakon što je iz- će cijela regija Bliskog istoka većom regionalnom prijet-
gađaj je (američka) invazija novno potresa zavjera zavađanja mezhep- mijenio ustav koji mu je dao praktično ne- ući u neku vrstu “trećeg svjet- njom zbog njegovog nukle-
Iraka 2003. godine kojom je skih grupa kojima rukovodi neki ‘viši um’, a ograničenu moć, što je izazvalo proteste u skog rata” za nadmoć, sličnog arnog programa, arsenala
zbačen Sadam Husein, a u sau- s ciljem da se islamski svijet podijeli i zava- Egiptu. Vojska je poništila ustav i krenula u onome u Evropi 17. stoljeća dugometnih raketa i prijet-
dijskom susjedstvu je na vlast di unutar samog sebe”. Podsjetio je i da je u obračun sa Muslimanskom braćom. vođenog između katolika i njama uništenjem te zemlje.
došla šiitska vlada. protestanata. P. Z.