Page 25 - STAV broj 345

Emeritus prof. dr. Enes Pelidija
POSEBNO SU INTERESANTNI PODACI O DRUŠTVENOM

KARAKTERU “MLADIH MUSLIMANA”

Poslije teoretskog mišljenja i pisanja Alije Izetbegovića šta je slo- Alija Izetbegović se pasivizirao i nastavio s ak-
boda, kakvo je doba u uslovima neslobode i zatvorskog života, u tivnostima u mladomuslimanskoj organizaciji
narednom dijelu “Pokušaji osnivanja organizacije ‘Mladi muslima- poslije 1945. godine. Poslije hapšenja i islje-
ni’ i progon Alije Izetbegovića (1946–1949)” čitalac se upoznaje đivanja, osuđen je na zatvorsku kaznu koja
s informacijama kako, u kakvim uslovima i gdje je osnivana orga- je trajala od 1946. do 1949. godine. Taj
nizacija “Mladi muslimani”, te zbog čega nije registrirana u Kralje- period prikazan je tematski i hronološki
vini Jugoslaviji i NDH. To je veoma interesantan i pregledno pisani pregledno i jasno. Na kraju poglavlja
period. Jedan od osnovnih razloga bio je što je organizacija “Mladi prikazana je djelatnost “Mladih musli-
muslimani” bila u cjelini antifašistička. Iz tog perioda upoznajemo se mana” poslije Izetbegovićevog izlaska
s ulogom Mehmeda ef. Handžića i Kasima ef. Dobrače i društve- iz zatvora. Drugi dio rukopisa najviše je
nim karakterom “El-Hidaje”. Posebno je interesantno upoznati se pisan na osnovu izvora i literature iz knji-
kakvo je mjesto i ulogu imao gospodin Alija Izetbegović u “Mladim ga i članaka Alije Izetbegovića. Najobimni-
muslimanima” u toku Drugog svjetskog rata i prve godine u novoj ji dio rukopisa u trećem je poglavlju “Alija
FNRJ. Zatim se upoznajemo s prvim hapšenjem i osudom na za- Izetbegović i ostali optuženi u ‘Sarajevskom
tvorsku kaznu. U ovom dijelu rukopisa autori pišu kako je teklo hap- procesu’ 1983. godine”. U prvom dije-
šenje i suđenje, kao i zbog čega je tada u OZNA-i odgovarao Alija lu trećeg poglavlja doneseni su
Izetbegović. Posebno su interesantni podaci o društvenom karakte- podaci o djelovanju jugosla-
ru “Mladih muslimana”. Tako se upoznajemo i s Udruženjem ilmijje venskih obavještajnih službi
“El-Hidaje”, koje je imalo najznačajniju ulogu u djelatnosti “Mladih (OZN-a, UDB-a i SDB) u
muslimana”. Tu su i podaci o radu “Merhameta” u cilju pružanja svih praćenju gospodina Alije
vrsta pomoći znatnom dijelu bošnjačkog stanovništva u ratnom pe- Izetbegovića od 1949. do
riodu. Poslije 1941. i 1942. godine, kada se bilježio uspješan rad hapšenja 1983. godine.
“Mladih muslimana”, u narednim godinama, zbog raznih problema, (Iz Recenzije)

subordinirane, disciplinirane, slobodi je autor, piše samostalno, ali i sklon je odnosno burnu historiju pokušaja po-
i pravdi posvećene i osveti nesklone koautorstvu, sa sve vidljivijim ciljem vratka suštini, čistom monoteizmu kao
vojske koja je u potpunoj i neraskidivoj pune afirmacije ličnosti, misli i dje- vrhunskom izrazu ljudske slobode.
vezi sa svojim narodom i čija priroda la Alije Izetbegovića. Drugi, Mustafa Zato je mnogo ideja dijelio s Alijom
priječi sektašenje i paramilitarizaciju, Spahić, imam i sociolog, jedinstven Izetbegovićem, bivšim optuženikom na
rasap u međusobno posvađane nao- hatib i vaiz, ‘enfant terrible’ je oko- montiranom ‘Sarajevskom procesu’, ka-
ružane grupe. Ontološki je analitičar, štalih struktura društva, pa i Islamske žnjen na dugogodišnju robiju i zato što
sakupljač vjerodostojnih dokumenata zajednice, čiji je službenik bio i ostao. je odbio lažno svjedočiti protiv jednog
koji ima aristotelovsku ili gazalijevsku, On je, pak, ontološki sintetičar, poli- od optuženih. Dugogodišnji je učitelj,
ako baš hoćete, ambiciju klasificirati i historijskih osobina, koji više cijeni ali i odgajatelj mladih ljudi, inspirati-
interpretirati znanja, u ovom slučaju ilum od ‘technea’, znanje od vještina van govornik, izazivač neutemeljenih
znanja o neukroćenoj Izetbegovićevoj i nastoji objediniti naizgled različite postulata i društvenih predrasuda, s
duhovnoj slobodi u fizičkom zatoče- aspekte ljudske historije, tražeći ono kojim, jednostavno, morate polemizi-
ništvu, posebno na bazi njegovog pro- jedno iz mnoštva. Plodan je autor, baš rati”, primjećuje Nanić i dodaje da su
mišljanja slobode i neizbježnog sudara kao i Muslimović, autor koji ljudsku autori bili na dva pola jednog društva,
s totalitarnim, jednopartijskim reži- povijest sintetizira kao stalnu povijest jednako ozbiljni i odgovorni.
mom koji slobodu ograničava. Plodan ‘Pomirbe’, što islam etimološki i znači, “Dva čovjeka, iz površinski antago-
niziranih tabora, iz sličnih ili istih mo-
Autori u sažetku knjige otkrivaju da ima osnova za zaključak da tiva odabrali su čovjeka kojem su po-
svetili ovu knjigu za svoga lidera i time
je progon članova organizacije “Mladi muslimani” neposredno se asimptotski počeli međusobno kon-
poslije Drugog svjetskog rata i progon bošnjačkih intelektualaca ceptualno pa i idejno približavati, da bi
u nekom trenutku bili dovoljno idejno
u “Sarajevskom procesu” 1983. godine, ustvari, jedan te isti bliskima za zajednički poduhvat. Njihovi
progon, na istoj ideološkoj i političkoj osnovi i prema istim su se, na donekle različitim temeljima
postavljeni i građeni, identiteti pribli-
političkim ambicijama uništavanja kulturnog identiteta i žili jer su vrijednosno bili isti. Stoga je
nacionalne posebnosti Bošnjaka, odnosno s istim ambicijama ova knjiga, koja u najvećem poglavlju
uključuje i iskustva jednog od koauto-
uništavanja države Bosne i Hercegovine. Upravo zato ovi progoni ra u ‘Sarajevskom procesu’, logičan re-
nisu samo problem Izetbegovića i njegove porodice, već su zultat njihovog životnog puta i bliskosti
opredjeljenja za slobodu i odgovornost, za
problem svih domoljubnih snaga države Bosne i Hercegovine. društvo slobodnih i odgovornih građana,

STAV 15/10/2021 25