Page 133 - Doğadaki Mühendislik

Kan: Hayat Veren S›v› 131

ra ölür. Onlar›n, kendilerini feda etmeleri, kan p›ht›laflma sisteminin
yaln›zca bir parças›d›r.
Kan p›ht›laflmas›n› sa¤layan bir di¤er protein de trombindir. Bu madde
yaln›zca aç›k bir yaran›n oldu¤u yerlerde üretilir. Bu üretim ne az ne de
fazla olmal›d›r. Üstelik üretim, tam zaman›nda yap›lmal› ve yine tam
zaman›nda durdurulmal›d›r. fiu ana de¤in trombin üretiminde rol alan
ve tamam› "enzim" olarak adland›r›lan yirmiden fazla vücut kimyasal›
tan›mlanm›flt›r. Bu enzimler, kendi üretimlerini durdurabilir ya da bafl-
latabilir. Süreç öylesine bir denetim alt›ndad›r ki, trombin ancak tam bir
doku yaralanmas› söz konusu oldu¤unda oluflur. Vücutta p›ht›laflma
için gerekli olan tüm enzimler yeterli miktara ulafl›r ulaflmaz, yap›sal
maddesi protein olan uzun iplikçikler oluflturulur. Bu iplikçiklerin ad›
fibrinojendir. K›sa zamanda fibrinojen iplikçiklerinden bir a¤ oluflturu-
lur. Bu a¤ kan›n d›flar› ak›fl›n›n oldu¤u yerde kurulur. Di¤er yandan ise
kandaki trombositler bu a¤a tak›larak birikir. Bu birikim yo¤unlafl›nca
bir t›kaç vazifesi görerek kanaman›n durmas›n› sa¤layacakt›r. ‹flte p›ht›
dedi¤imiz fley de bu y›¤›lmayla oluflan t›kaçt›r.
Yara tamamen iyileflince ise kan p›ht›s› çözülür.
Bir kan p›ht›s›n›n oluflmas›, p›ht›n›n s›n›rlar›n›n belirlenmesi, oluflan
p›ht›n›n güçlendirilmesi veya ortadan kald›r›lmas›n› sa¤layan sistem
indirgenemez kompleksli¤e sahiptir. Kan›n p›ht›laflmas›, bir parçan›n
di¤er bir parçay› harekete geçirmesi fleklinde ortaya ç›kan bir olaylar
zinciridir.
Arka sayfada bu zinciri gösteren bir flema verilmifltir. Daha ilk bak›fl-
ta olay›n ne kadar kompleks oldu¤u görülebilir.
Sistem en küçük ayr›nt›ya varana dek kusursuz bir biçimde çal›fl›r.
E¤er bu mükemmel iflleyen sistemde en ufak bir aksakl›k olsayd› ne
olurdu? Mesela yara olmad›¤› halde kanda p›ht›laflma olsayd›? Ya da
yaran›n etraf›nda oluflan p›ht› yerinden rahatl›kla ayr›lsayd›? Bu so-
rular›n tek bir cevab› vard›r: Böyle bir durumda kalp, akci¤er veya
beyin gibi hayati organlara giden yollar p›ht› t›kaçlar›yla t›kan›rd›. Bu

Adnan Oktar