Page 59 - Doğadaki Mühendislik

Kusursuz Uçufl Makineleri: Kufllar 57

Rüzgarda Süzülme
Kerkenezler avlan›rken, harcad›klar› enerjiyi rüzgar› kullanarak da
azalt›r. Kanatlar› üzerindeki hava ak›m›n› art›rmak için rüzgarda süzülür ve
e¤er yeterli rüzgar varsa havada kanatlar› aç›k flekilde "as›l›" kalabilir. Hava
ak›m›n›n yerden yukar›ya do¤ru olmas› da onlara ayr› bir avantaj sa¤laya-
cakt›r.
Hava ak›mlar›ndan yararlanarak enerji sa¤lay›p, bunu uçarken kullan-
maya "süzülme" denir. Kerkenez, bu yetene¤e sahip birçok kufltan sadece bi-
ridir. Süzülebilme özelli¤i bu türlerin havadaki üstünlü¤ünün bir iflaretidir.
Süzülerek uçuflun bafll›ca iki yarar› vard›r.
Birincisi, yiyecek ararken ya da avlanma alan›n› di¤er kufllardan korur-
ken, havada kalabilmek için gerekli enerjiyi azalt›r. ‹kincisi, kufla çok daha
uzun uçufllar yapabilme olana¤› verir. Süzülerek uçan bir mart›, kanat ç›r-
27
parken harcad›¤› enerjinin %70'ini tasarruf eder.

Hava Ak›mlar›ndan Gelen Enerji
Bir kufl, hava ak›mlar›ndan farkl› flekillerde enerji elde edebilir: Bir ya-
maçtan süzülen kerkenezin ya da denize inen sarp kayal›klardan afla¤›ya sü-
zülen bir mart›n›n yukar› ç›kan hava ak›m›n› kullanarak yapt›¤› uçufllar
"e¤imli süzülme" diye adland›r›l›r.
Bir tepenin üzerinden kuvvetli bir rüzgar esti¤i zaman, hava ak›m› ha-
reketsiz dalgalar flekline dönüflür. Kufllar bu dalgalar› kullanarak da dalga
süzülmesi yapabilir.
Sümsükkuflu ve di¤er deniz kufllar›, adalar›n neden oldu¤u bu çeflit ha-
reketsiz dalgalar› kullan›r. Ender olarak kufllar, gemilerin üzerinde süzülen
mart›lar›n yapt›¤› gibi, daha küçük engellerin oluflturdu¤u havay› kullana-
rak da süzülür.
Kuflun yukar› do¤ru süzülmesini sa¤layan ak›mlar, daha çok hava cep-
helerinde görülür.

Adnan Oktar