Page 60 - Doğadaki Mühendislik

58 DO⁄ADA ALLAH'IN YARATMASI

Hava cepheleri; hava kütleleri aras›ndaki s›n›r-
lard›r. Kufllar›n bu cepheleri kullanarak yapt›¤› sü-
zülmeler "cephe süzülmeleri" olarak bilinir. K›y› bo-
yunca denizden esen rüzgarlar›n oluflturdu¤u cephe-
ler, ancak araflt›rma radarlar›n›n bu cepheler içinde
süzülen k›l›ç k›rlang›c› sürülerini saptamas› ile kefl-
fedilmifltir. Kalan iki yöntem ise ›s› dalgalar› ile sü-
zülme ve rüzgar de¤iflimleri ile süzülmedir.
Is› dalgalar›n› kullanarak süzülme, genel ola-
rak dünyan›n ›l›man kesimlerinde, özellikle k›tala-
r›n iç bölgelerinde görülür. Toprak güneflle ›s›nd›-
¤› zaman, hemen üzerindeki hava tabaka-
s› da ›s›n›r ve hafifleyerek bir ›s› dalgas›
halinde atmosferde yükselir. Bu olay, toz f›rt›-
nas› ya da ›s›nan havan›n dönerek yükseldi-
¤i hortum fleklinde gözlenebilir.

AKBABALAR VE SÜZÜLME TEKN‹⁄‹
Akbabalar, yeryüzünü gözlerken elveriflli bir yükseklikte süzülebilmek
için, ›s› dalgalar›na dayal› özel bir yönteme sahiptir. Bir ›s› dalgas›ndan di-
¤erine süzülerek gün boyunca çok genifl bir alan üzerinde uçar.
Sabah günefl do¤arken ›s› dalgalar› yükselmeye bafllar. Önce küçük ak-
babalar, daha zay›f olan ›s› dalgalar› ile yükselir. Hava ›s›nd›kça, onlar› da-
ha büyük akbabalar izler. Akbabalar, ›s›nan havan›n yaratt›¤› yukar›ya do¤-
ru çekim alan›nda adeta yüzerek yükselir. En h›zl› yükselen hava, ›s› dalga-
s›n›n merkezindeki havad›r. Yerçekimi ile ›s›nan havan›n kald›rma kuvveti-
ni dengelemek için havada daireler çizer. Daha yükseklere ç›kmak istedikle-
rinde ›s› dalgas›n›n merkezine yaklafl›rlar ve buradaki daha h›zl› yükselen
havay› kullanarak yükselir.
Is› dalgalar› di¤er avc› kufllar taraf›ndan da kullan›l›r. Ley-
lekler de özellikle göç s›ras›nda ›s› dalgalar›n› kullan›r. Or-
ta Avrupa'da yuva yapan beyaz leylek, k›fl› Afrika'da ge-
çirmek için yaklafl›k 7000 km. uza¤a göç eder. E¤er tüm

Harun Yahya