Page 46 - Evrim Açmazı 2. Cilt
P. 46

KUfi AKC‹⁄ERLER‹N‹N KÖKEN‹
           44



                S SÜ R Ü N G E N     A K C ‹ ‹ ⁄ E R ‹ ‹  K KUfi AKC‹⁄ER‹ ‹ ‹
                                                               C
                                                                   E
                                                                    R
                                                              K
                                                                   E
                                                                 ‹
                                                                  ⁄
                                                                 ‹
                                                                  ⁄
                                                                C
                 ÜRÜNGEN AKC‹⁄ER‹
                 Ü
                                                              K

                                                         Ufi AKC‹⁄ER‹

                                                          fi
                                                          fi
                                                                     R
                                                         U
                                                       K KU
                                                             A
                                                             A
                   R
                         E
                       G
                      N
                    Ü
                          N
                              K
                               C
                S SÜRÜNGEN AKC‹⁄ER‹
                                  ⁄
                             A
                                    R
                                   E
                                k
                         v
                                 fl
                       h hava girifl ç›k›fl› ›                              h hava ç›k›fl
                        a
                                 ›

                            i
                             fl
                            r
                             i
                               ›
                         a
                              ç
                           g


                                                                                k
                                                                                ›
                                                                             a
                                                                                 fl
                                                                            v
                                                                              ç
                                                                           a
                                                                               ›
                                 o
                                  n
                                   fl
                                    l
                                    a
                               b bronfllar r
                                r
                                                  i

                                                a
                                               v
                                                 g
                                              a
                                                   r
                                                   fl
                                                   i
                   o
                 l
                  e
                  v
                a alveol l                   h hava girifl
                                                                       fl
                                                                     o
                                                                      n
                                                                    b
                                                                p parabronfllar r
                                                                  r
                                                                 a
                                                                        a
                                                                   a
                                                                    r
                                                                        l
                                        k
                fl
                              c
                                                              s
                               a
                                                     t
                                           e

                                            r
                                         c
                             a
                            r


                                                                 ç
                                                 g

                                                                b

                                                                 i
                                                   e
                                                                               a
                                                                                n
                                                        a
              K Kufl akci¤erleri, kara canl›lar›n›n akci¤erlerine göre tamamen ters biçimde ifller. Kara canl›lar› ›
                                                                                  a
                                   r

                                         i
                                                           n
                                  a
                                     ›
                                                                                   r
                                     n
                                                        m
                                    ›
                                          ¤
                                    n
                                                          e
                                                            t
                                                                                 l
                                                  ö
                                                                                  ›
                                 l
                                                   r
                                                     a
                                                              r
                                n
                                 ›
               u
                                  l
                                                                                  l
                                                      m
                                       a

                                                             e
                      r

                       l
                                                                      i
                     e
                                                                       fl
                                                                             r
                        r
                                             e
                                                                    d
                       e
                                                                     e
                                               e
                                                                             a
                   k
                                                                         .
                                                                         r

                                              i
                                                                            a
                                                                           K
                    i
                                                                        l
                     ¤
                                             r
                                              n
                   c
                                                                        e
                                            l
                         ,

                           a
                         i
                                                                  m
                  a
                                                                  i

                          k
                                                                               c
                                                                        l
                                                                                   e
                                                        a
                           l
                    a
                                     v
              h havay› ayn› kanaldan al›r ve verirler. Kufllarda ise hava, akci¤erlerde sürekli tek bir yönde
                                          .

                                                                        k
                                                          a

                                                                                  d
                            a
                                                d
                                                         ,


                                                  i
                                                   s
                                                                           e
                                        l
                                                                          t
                                       r

                           d
                                                                            k
                                                                  d
                                              l
                                        e
                                                    e
                                                                               r

                                                                 r
                                                      a
                                     e
                                                                         i
                                                       v
                                                      h
                  ›
                                       i

                                         r
                                      r
                                   e
                       k
                                l
                                                                l
                                                                                 ö
                                               r
                                                                             b
                             n
                                                                     ü
                                                                e
                                                             ¤
                         n
                                ›
                                           K
                va
                                                               r
                                                 a


                        a
                                                              e
                                                                    s
                                                                                y
                                            u
                               a
                                 r
               a
                                  v
                                                                   e
                                                            c
                                                                       e

                                              a
                     y
                                             fl
                                                           k
                     n
                          a
                  y
                                                                                  n
                                                                              i
                                                             i



                                                                      r
                      ›
                                                 n
                                               n
                                                a

                                                  ö
                                              u

                                                                   "
                                                                              ¤
                                                                    a
                                                                    t
                                                                               a
                                                                 e
                                                                               l
                                                                  i
                                                                  r
                                                                             a
                                                                          a
                                                                         d
                                                                          n
                                                                            s

                                                                      a
                                                                     r
                                                                       f
                                                                        n
                                                                       ›
                                                                l
                                                        a
                                                       h
                                                        v

                                                         a
                                                    e
                                                   z
                                                     l
                                                      "

                                                                                   k
                                                              c
                                                                                 m
                                                               i
                                                                                n
                                                               k
                                                           e
                                                           k
                                                                                  a
                                                             e
                                                            s
                         B
                          u

                                        ›

                                       a
                                        f
                           ,
                    e
                                         d
                   t

                                         n
                        .
                     de
                       r
                                 e
                                  r
                                r
                                 l
                                   n

                                     e
                                   i
                             c
                                      r
                            a
                             k
                                      t
                                e
                              i
                               ¤

                                             u
               a
                  e
                r
                 e
                                            b
                 k
              h hareket eder. Bu, akci¤erlerin etraf›nda bulunan özel "hava kesecikleri" taraf›ndan sa¤lanmak- -
                                              l
                                          a
                              u
                               ç
                                   ›
                d
                                                               h
                                                              i
                                                                               i
                                                                i
                                    r
                                                                y
                                                                t
                                                                                n

                                                          i
                                                                                  z

               a
                                                                                   e
                                                           e
                                   s
                                                            n
                                                             e
                                u
                                                          j


                                 fl
              t tad›r. Bu kesecikler, uçufl s›ras›nda yüksek miktarda oksijene ihtiyaç duyan kufllar için özel l
                                                                                 ö
                             ,
                                                                      a
                      e
                                                                            a
                     k

                       s
                                                                     y
                                                                             r
                                                                       n

                                                                          u
                   B
                                                                         k

                                                                           l
                    u
                                                                           fl
                           l
                 r
                                                                              ç
                                                                  ç
                                                                 a
                            r
                 ›
                            e
                          k
                        e
                                                                    d
                                                                     u


                 .
                                                                              i
                         ci
                                                     d
                                        d
                                       n
                                        a
                                                   a
                                                    r
                                                       o
                                     s
                                                        k
                                                      a
                                      ›

                                             s
                                            k
                                                m
                                             e
                                              k

                                                  k

                                                   t
                                           ü
                                                 i
                                          y
                                                         s
                                    a
                                                                           a
                         ›
                                                    k

                         fl
                                                                   e
                                        p
                                                                          y

                        m
                                             r
              o olarak yarat›lm›fllard›r. Böyle bir yap›n›n sürüngen akci¤erinden evrimleflerek ortaya ç›kmas› ise
                                                                    r
                                                                            ç

                                  l
                                       a
                            d
                            r
                                                                 e
                                                                             k
                                                 e
                                                                  fl
                          l
                                                                             ›
                           a
                                                     c
                     a

                                                         n
                                                                                   s
                   y

                     r
                                          ›
                    a
                                                                        r
                                                                       o
                                                                        t
                                         n
                                          n
                                                                     e

                                     i
                                              ü
                       l
                                                           e
                                                   a
                                                                      k
                                                  n
                      t
                       ›
                                         ›
                                                                         a
                               B
                                    b
                                                                               a
                                                              v

                                               n
                                                       e
                r
                                                               i
                                      y
                                                               r

                                             ü
                                                                                   e

                                 y
               l
                                                                                  i
                                                          d

               a
                                                        r
                                ö
                                                                                s
                                     r
                                                                                 ›
                                                             e
                  k
                 a
                                  e
                                                      ¤
                                                                              m
                                                        i
                                                      i
                             ›r
                                                g
                                                            n
                                            s
                                                                m
                                                                 l
                              .
                                                                        ›
              i imkans›zd›r, çünkü iki farkl› akci¤er yap›s› aras›ndaki "ara" bir yap›yla nefes al›namaz. .
                                                s

                                               r
               m
                  n
                                           ›
                                   a
                                                                        l
                    ›
                                                                           m
                                                                          a

                                          p
                                                 n
                                    k
                 a
                                            s
                k
                                                         "
                                             ›
                                                                             z
                                                                         n
                                               a
                                                 ›
                   s
                                                                            a
                                                  d
                                                                l
                             k
                                                                 a
                             i
                              i
                                      ¤
                                                      "
                                                                y
                                       e
                           ü
                          k
                                                                  n



                                                     i
                                                               ›
                                                             y
                                     c
                                                        r
                                 k

                                  ›
                                                        a
                                  l
                                                       a
                                                              p
                                                            r

                               ar
                                                              a
                               f
                                      i
                                                                     e
                                                   a

                                                                      s
                      ,
                                        r
                        ü
                                                                    f
                        ç

                                                          b
                                                                       a
                     d
                    z
                                          a
                      r
                                         y
                      ›

                                              a
                                                    k

                         n
                                                           i
                                                                   e
                  leflmesi, diyaframında ciddi bir handikap  kendi özgü form ve fonksiyonu, daha bir
                  oluflmasını gerektirecektir, ama bu du-  çok özelleflmifl adaptasyonu gerektire-
                  rum canlının nefes alma yetene¤ini çok  cektir... Çünkü öncelikle, avien akci¤eri
                  kritik bir biçimde sınırlayacaktır... Buna  vücut duvarlarına sıkıca tutturulmufltur
                  neden olabilecek bir mutasyonun seçici  ve hacim olarak genifllemesi mümkün de-
                  bir avantaj sa¤laması imkansız görün-  ¤ildir. Öte yandan, akci¤erdeki hava tüp-
                  mektedir. 51                        lerinin çok dar yarıçapları ve bunların
                  Kufl akci¤erinin evrime meydan            içindeki herhangi bir sıvının
               okuyan bir di¤er özelli¤i, hiçbir zaman      yüksek yüzey gerilimi nedeniy-
               havasız kalmayan ve kaldı¤ında               le, avien akci¤eri, di¤er omur-
               "çökme" tehlikesiyle karflılaflan            galıların aksine, kendi içinde çök-
                                                         müfl bir durumdan alınıp yeniden
               ilginç yapısıdır. Michael Den-
                                                        havayla doldurulamaz... (Bu yüzden)
               ton bu konuyu da flöyle açık-
                                                        Kufllarda, akci¤erin içindeki hava
               lar:
                                                            kesecikleri, di¤er omurgalıların
                  Bu denli farklı bir so-
                                                            aksine, hiçbir zaman boflaltıl-
                  lunum sisteminin,
                                                            maz. Aksine ci¤erler ilk geliflme-
                  standart omurgalı
                                                         ye baflladıkları andan itibaren (emb-
                  dizaynından nasıl
                                                     riyo aflamasında) daima ya sıvıyla ya da
                  evrimleflmifl olabi-                                52
                                                     havayla doludurlar.
                  lece¤ini düflünmek neredeyse imkansız-
                                                     Elbette ki, sürüngenlerin ve di¤er
                  dır. Özellikle de solunum sisteminin çalı-
                                                   omurgalıların akci¤erlerinden tamamen
                  flır halde korunmasının bir organizmanın
                  yaflamı için ne kadar zorunlu oldu¤u dü-  farklı olan ve ola¤anüstü derecede has-
                  flünüldü¤ünde. Dahası, avien akci¤erinin  sas dengelere dayanan bu sistem, evri-
                                                            Evrim Açmaz› (Ansiklopedik)
   41   42   43   44   45   46   47   48   49   50   51