Page 40 - Atomun Sırları

keti ilk kez 1925 y›l›nda farkedildi ve bu dönüfl “Pauli D›fllama ‹lke-
si” olarak an›lmaya baflland›. Bu ilkeye göre, iki benzer parçac›k ayn›
duruma sahip olamazlar, yani belirsizlik ilkesinin tan›mlad›¤› s›n›rlar
içinde hem ayn› konumda, hem de ayn› h›zda bulunamazlar. Bu kura-
l› flu flekilde aç›klayabiliriz: Atom son derece ufak bir yap›d›r ve o
ufak yap›n›n içinde de çok karmafl›k bir trafik vard›r. E¤er bu yap›y›
oluflturan birbirine benzer parçac›klar ayn› h›zda ve ayn› yönde ha-
reket etselerdi ne olurdu, bir düflünelim:
Önce, protonu oluflturan 3 kuark› ele alal›m: 3 kuark ayn› anda, ay-
n› h›zda ve ayn› yönde hareket ettikleri takdirde, art›k 3 kuark diye bir
fley kalmaz, hepsi de tek bir kuark halini al›rlar. Böyle bir durumda da
p rotonlar›n oluflmas› mümkün olmaz ve çekirdek, yani dolay›s›yla
atom oluflamaz. Çünkü kuark bir enerjiden ibarettir. Madde gibi ayn›
yönde ve ayn› h›zda hareket eden 3 ayr› enerji olabilmesi mümkün
de¤ildir. Bunlar›n bir flekilde birbirlerinden ayr›lmalar› gerekir. Bu ay›-
r›m da ancak hareket farkl›l›klar›yla oluflabilmektedir. Ancak bu flartla,
kuarklar (enerji paketçikleri), nötronlar› ve protonlar› oluflturabilirler.
fiayet, kuarklar›n hepsi ayn› yönde ve ayn› h›zda hareket etselerdi, ne
p ro t o n l a r, ne nötro n l a r, ne de çekirdek oluflabilirdi. Sonuç olarak,
atomlar, moleküller dolay›s›yla madde varolamazd›…
Görüldü¤ü gibi, “spin” hareketi, flu ana kadar gördü¤ümüz di¤er
özellikler gibi evrenin oluflumunda son derece hayati bir öneme sahip-
tir. Prof. Stephen Hawking’in ifadesiyle;
E¤er dünya, d›fllama ilkesi olmadan yarat›lsayd› kuarklar, birbirin-
den ayr› ve kesin tan›ml› proton ve nötronlar› oluflturamazd›. Pro-
ton ve nötronlar da elektronlarla birlikte atomlar› oluflturamazd›.
Hepsi, oldukça düzgün, yo¤un bir “çorba” oluflturmak üzere bira-

40 ATOMUN SIRLARI