Page 38 - Atatürk Ansiklopedisi 2. Cilt
P. 38

36

                                   Atatürk Ansiklopedisi



                   Neticede TBMM, ‹stanbul’daki iflgal kuvvetlerine bir yaz›

                göndermifl, bar›fl konferans›na kat›labileceklerini, fakat ‹stan-
                bul Hükümeti’yle ortak hareket etmelerinin mümkün olmad›-
                               2
                ¤›n› bildirmifltir. Çünkü, Tevfik Pafla’n›n teklifini kabul etmek,
                Anadolu’da gerçeklefltirilen Kuva-yi Milliye hareketine, ‹stan-
                bul Hükümetini de ortak etmek olacakt›. Konunun hemen
                akabinde Mustafa Kemal, 30 Ekim 1922’de TBMM’yi toplaya-

                rak saltanat›n kald›r›lmas› yönünde çal›flmalar› bafllatm›flt›r.
                Fakat meclis içindeki baz› üyeler “saltanats›z iktidar ve hilafet
                olamayaca¤›”  görüflünü savunarak bu giriflimi engellemeye
                              3
                kalk›flm›fllard›r. Bu engellemelere karfl›n, Mustafa Kemal’in
                konunun önemini ve hassasiyetini bildiren konuflmas›ndan
                sonra “hakimiyetin kay›ts›z ve flarts›z millete” ait oldu¤u ka-

                bul edilmifl, 3 Kas›m 1922 günü, saltanat kald›r›lm›flt›r.



                              Cumhuriyet’in Kuruluflu


                   ‹stanbul Hükümeti’nin, iflgal kuvvetlerinin ‘kukla yönetimi’
                durumunda olmas› ve bu hükümet taraf›ndan Mustafa Kemal
                ve arkadafllar› taraf›ndan Anadolu’da kurulan milli hükümete
                karfl› al›nan cephe, bir süre sonra, kimin yönetimde olaca¤› so-

                rusunu gündeme getirmifltir. Ayn› problem TBMM içinde de
                kendini göstermifl, baz› üyelerin saltanat ve hilafeti yaflatma dü-
                flüncesinde olduklar› görülmüfltür. Yeniden saltanat ve hilafete

                dönülürse, verilen mücadele bofla gitmifl, milletin hakimiyeti
                tekrar sorumsuz yönetime geçmifl ve geriye dönülmüfl olacakt›.
                Oysa yenilikçi ve ink›lapç› düflünceyi kendine fliar edinen  Mus-

                tafa Kemal’in bu fikirlerinden taviz vermesi beklenemezdi:
   33   34   35   36   37   38   39   40   41   42   43