Page 644 - Üst Akıl İngiliz Derin Devleti'nin İç Yüzü 1. Cilt

642

sahip bu topluluğu devlete karşı ayaklandırmak için kullanabilecekleri
yöntemlerin neler olduğunu tespit etmişlerdir.

Nasturi Ayaklanmaları ve İngiliz Derin Devletinin Çalışmaları

Nasturiler tarihte iki defa, 1843 ve 1846'da, Osmanlı Devleti'ne karşı
ayaklanmış ancak bu ayaklanmalar bastırılmıştır. I. Dünya Savaşı yılla-

rında ise Nasturiler, Güneydoğu ve Doğu Anadolu'da yaşayan Kürt aşi-
retleri ile çatışmışlardır. Osmanlı arşiv belgeleri, bu yıllarda Protestan
İngiliz ve Amerikan misyonerler ile Ortodoks Rusların Nasturileri
kazanmaya yönelik rekabetlerinden söz etmektedir 341 ve Nasturiler ile
Kürtler arasındaki sorunların bu sözde misyonerlik faaliyetleri neticesin-

de arttığını ifade etmektedir. Gerçekten de yıllarca dost olarak bir arada
342
yaşamış olan Kürtler ile Nasturiler arasındaki ilişkilerin şekil değiştirme-
ye başlaması, gerginliklerin kanlı çatışmalara dönmesi, İngiliz derin dev-

letinin devreye girdiği ve bölgede Nasturileri misyonerlik faaliyeti adı
altında kışkırtmaya başladığı 19. yüzyıla rastlamaktadır. 343

1843'te Kürt-Nasturi çatışmaları sırasında George Percy Badger'in
başını çektiği İngiliz misyonerler, Nasturileri kullanmak amacıyla, onla-
ra yiyecek, giyecek ve parasal yardımda bulunmuş ve Nasturi patriği

İngiliz Konsolosluğu'na sığınmıştır.344 Bu, bölgeye hakim olmak isteyen
İngiliz derin devlet elemanlarının Nasturileri kendilerince ideal bir araç
olarak kabul ettiklerini göstermektedir. Dr. William Henry Browne gibi
İngiliz misyonerleri, bölgede kabul gördükten hemen sonra "işi, iç politi-
kaya intikal ettirmiş", 345 Osmanlı Devleti aleyhinde saf tutmuştur.

İngiltere'nin Erzurum Konsolosu John George Taylor, 1869 yılında,
Clarendon Kontu'na; "6 yıllık görevim sırasında gerek ülke, gerekse halk
üzerindeki deneyimlerime dayanan hususları iki ek halinde ilişikte sunu-
yorum" sözleriyle başlayan bir mektup göndermiştir. Mektubunun ekin-
de Nasturilerle ilgili nüfus bilgilerinin yanında, şu maksatlı ve haksız

değerlendirmeye yer vermiştir:

ÜST AKIL İNGİLİZ DERİN DEVLETİNİN İÇYÜZÜ