Page 72 - Kuran Bilime Yol Gösterir
P. 72
KURAN B‹L‹ME YOL GÖSTER‹R
renen ‹bn-i Sina sadece Do¤u'da de¤il Bat›'da da ünlenmifltir. En ünlü ese-
ri olan El-Kanun fi't-T›b Arapça yaz›lm›fl ve 12. yüzy›lda Latinceye çevri-
lerek Avrupa üniversitelerinde 17. yüzy›la kadar temel ders kitab› olarak
kabul edilmifl ve okutulmufltur. Eserde birçok hastal›k ve ilaç sistematik
bir flekilde anlat›lm›flt›r. Bundan baflka felsefe ve do¤a bilimleri üzerine
yüzden fazla eser vermifltir. El-Kanun'da söz edilen t›bbi bilgilerin büyük
bir bölümü bugün dahi geçerlili¤ini korumaktad›r.
1203-1283 tarihleri aras›nda yaflayan Zekeriya Kazvini ise Aristo'dan
beri süregelen beyin ve kalple ilgili birçok yanl›fl düflünceyi çürütmüfltür.
Kalp ve beyinle ilgili bilgileri bugünkü bilgilerimize son derece yak›nd›r.
Zekeriya Kazvini, Hamdullah Müstevfi el-Kazvini (1281-1350) ve ‹b-
nü'n-Nefis'in anatomi üzerine olan çal›flmalar› modern t›p biliminin te-
melini oluflturmufltur. Bu bilim adamlar› henüz 13. ve 14. yüzy›lda kalp
ve akci¤erler aras›ndaki ba¤lant›lar›, atar damarlar›n temiz kan, toplar
damarlar›n ise kirli kan tafl›d›¤›n›, kan›n akci¤erlerde temizlendi¤ini, kal-
be dönen temiz kan›n aort taraf›ndan beyne ve vücudun di¤er organlar›-
na tafl›nd›¤›n› göstermifllerdir.
Ali bin ‹sa (?-1038)'n›n üç ciltlik göz hastal›klar› üzerine yazd›¤› Tezki-
retü'l-Kehhalin fi'l-Ayn ve Emraziha isimli eserinin birinci cildi tamamen
göz anatomisine ayr›lm›fl olup çok de¤erli bilgiler mevcuttur. Bu eser da-
ha sonralar› Latinceye ve Almancaya çevrilmifltir.
Muhammed Ebu Bekir Zekeriyya Razi (865-925), Burhaneddin Nefis
(?-1438), ‹smail Cürcani (?-1136), Kutbeddin fiirazi (1236-1310), Mansur
bir Muhammed, Ebu'l Kas›m Zehravi astronomi, matematik t›p ve ana-
tomi bilimlerinin tarihinde önemli yerleri bulunan Müslüman bilim
adamlar›ndan baz›lar›d›r.
T›p ve anatomi bilimlerinin d›fl›ndaki bilim dallar›nda da birçok Müs-
lüman bilim adam›n›n çok önemli katk›lar› olmufltur. Örne¤in 11. yüzy›l-
da yaflayan Beyruni, Galilei'den 600 y›l önce dünyan›n döndü¤ünü kan›t-
lam›fl, Newton'dan 700 sene önce dünyan›n çap›n› hesaplam›flt›r. 15. yüz-
y›lda yaflayan Ali Kuflçu Ay'›n ilk haritas›n› ç›karm›flt›r ve bugün Ay'da
bir bölgeye onun ismi verilmifltir. Sabit Bin Kurra 9. yüzy›lda yaflam›fl ve
Newton'dan as›rlar önce diferansiyel hesab›n› keflfetmifltir. 10. yüzy›lda
yaflayan Battani trigonometrinin ilk kaflifidir. Kendisiyle ayn› yüzy›lda
70 Harun Y ahya
