Page 212 - Deniz Altındaki Muhteşem Dünya

DENİZ ALTINDAKİ
MUHTEŞEM DÜNYA

Binlerce Hücre Nasıl Olup da
Aynı Anda Elektrik Boşaltabilir?

Elektrikli balıklar, bireysel olarak çok az miktarda voltaj üreten hücre-
lerin birleşimiyle, 500-900 volta kadar varan elektrik elde edip, bunu düşmanla-
rına karşı kullanabilirler. Ancak bu hücreler, sadece aynı anda elektrik boşalttıkları tak-
dirde, balık için etkili bir silah oluşturabilirler. Elektrik hücrelerinin her biri farklı anlarda
elektriğini boşaltacak olsa, bu sistemin hiçbir anlamı olmayacak; balık için bir savunma sağla-
mayacaktır. Peki bu sistem kusursuz bir uyumla nasıl işlemektedir?
Elektrik üreten organların çoğu oldukça uzundur; dolayısıyla omurilikteki hareket emri ileten
nöronlarla elektrik organı hücreleri arasındaki mesafe değişkendir; uzun ya da kısa olabilir. Fakat bu
mesafe elektrik boşaltımının eş zamanlı olması açısından son derece önemlidir. Çünkü sinir iletileri
belirli bir hızda -saniyede 10 ila 40 metre- hızla gönderilir. 163 Bu nedenle omurilikteki motor nöron-
ların hepsi aynı anda sinir iletisi gönderse de, söz konusu mesafe nedeniyle bu iletiler elektrik hücre-
lerine aynı anda ulaşmayacaktır.
Burada beklenen durum daha uzakta olanların, daha yakında olanlara kıyasla geç faaliyete geçmele-
ridir. Ancak farklı balık türlerinde iki farklı strateji kullanılır ve böyle bir uyumsuzluk şaşırtıcı bir şe-
kilde engellenmiş olur. Birinci yöntem mesafelerin eşitlenmesidir. Bu demektir ki; beyinden emir taşı-
yan sinir hücrelerinin aksonları (uzantıları), yakındaki bir elektrik hücresine dolaylı yoldan giderken;
uzaktaki elektrik hücrelerine giden akson, doğrudan bir rota izlemektedir. Diğer yöntem ise, iletilecek

hücrenin uzaklığına göre, aksonların iletim hızlarının değiştirilmesidir. Buna göre daha kısa aksonlar
daha yavaş, uzun aksonlar da daha hızlı mesaj iletirler. Böylece elektrik organındaki on binlerce hüc-
renin "elektrik boşalt" emrini aynı anda alması mümkün olur.
Dikkat edilirse, burada şuuru, aklı olmayan atomların bir araya gelmesiyle oluşan hücrelerden bah-
sedilmektedir. Strateji izleyen, amaca ulaşmak için yöntemler geliştiren, kararlar alıp bunları uygu-
latan, kusursuz bir uyumla koordinasyon sağlayan şuursuz hücrelerin kendisi olamaz. Balığın ise,
vücudunda olup biten bu olağanüstü durumdan haberi dahi yoktur. Burada çok yüzeysel olarak yer
verilen bu kompleks sistem ancak yüksek bir aklın ve iradenin kontrolü ile gerçekleşebilir. Bu üstün
akıl ve iradenin sahibi ise, alemlerin Rabbi olan, her şeye güç yetiren, her şeyin Hakimi olan Yüce Rab-
bimiz'dir. Bu gerçek, Hud Suresi'nin 56. ayetinde de, "O'nun, alnından yakalayıp-denetlemedi-
ği hiçbir canlı yoktur." şeklinde bildirilmektedir.

210